መስከረም ዓውደ ኣዋርሕ ሓበንን ሓዘንን

ኣብ ታሪኽ ኤርትራውያን  ክልተ ዝተፈራረቐ  ዝኽሪ ዝሓዘት ወርሓ መስከረም ኢያ፡፡ ወርሓ መስከረም ብቑሊ መዓልቲ ነጻነት ኤርትራ 24 ግንቦት ኢያ፡፡ ብሓርበኛ ስዉእ ሓምድ እድሪስ ዓዋተ ብሓደ መስከረም 1961 ኣብ ጎቦታት ኣዳል ዝፈለመ ገድሊ ንናጽነት፡ እቲ ንዘንተ እለት እንሕበነሉ ኣብ-ነፍሲ ወከፍ ኤርትራዊ ዜጋ ኣብ ከብሕታት ልቡ ዝተወቕረ ናይ ጅግንነትን ጽንዓትን ዘይተመላኽነትን እምቢ ንመግዛእትን እንንየተሉ ዝኽሪ ኢዩ፡፡ ሓደ መስከረም ምፍላም ብረታዊ ተጋድሎ ንናጽነት ኤርትራ ኩልና ደቂ ሓርበኛ ጅግና ስዉእ ሓምድ እድሪስ ዓዋተ ኢና ኢልና እንዝምረሉን እንኾርዓሉን ዕለት ኢዩ፡፡

ብኣንጻሩ  18 መስከረም 2001 ዓ/ም ድማ ጸሊም ናይ ሓዘን ዝኽሪ ኣብ ታሪኽ ኤርትራውያን ኢያ፡፡ 18 መስከረም እቶም ንገድልን መስገድልን መሪሖም ናጽነትና ክዉን ዝገበሩ ጀጋኑናን ልሳን ሓፋሽ ህዝቢ ዝኾኑ ውፉያት ጋዜጠኛታትናን ብፍጮ ጉጅለ ህግደፍ ብጅምላ ዝተዓፈኑሉ ናይ መሪር ዓንዴል ዝኽርና ኢዩ፡፡ 18 መስከረም ኩልና ጸሊም ጨርቂ ኣሲርና ጀጋኑና ብሓዘን እንዝክረላ መዓልቲ ኢያ፡፡ ወርሓ መስከረም እምበኣር እዚ ክልተ ዝተፈራረቐ ዝኽርታት ዝሐቖፈት ወርሒ ኢያ፡፡ ናይ ሎሚ ሓጺር ጽሑፈይ ግን፡ ንዝኽሪ ጸላም መዓልቲ  18 መስከረም 2001 ዝተወፈየ ኢዩ፡፡

ንሻድሻይን ሰላሕታን ወራራት ዘፍሸሉ፡ ንኦፐረሽን ውቃው እዚ፡ ንስርሒት ምድምሳስ ናደው እዚ፡ ንስርሒት ፈንቅል፡ ንምርብራብ ግንባር ጊንዳዕን  ግንባር ደቀምሓረን ብዘደንቕ ብልሕን ትብዓትን ጅግንነትን መሪሖም ናብ ናጽነት ዝኣተዉ ጀጋኑ፡ ናይ ተሳዓርነትን ተንብርካኽነትን መንፈስ ኣርእዮም ተባሂሉ፡፡ መኣስ ንሱ ጥራይ ምስ ወያነ ተሰማሚዖም ግንዖ ሞቕሽሽ ተቐቢሎም ሃገር ክሸጡ ሓሲቦም ዝብል ጠቐር ጸለመ ውን ተወሲኹ፡፡ ታሪኽ ገድልናን ታሪኽ ጅግንነትናን ኮንተ ወእቱ ዝገብር ጠቐር ጸለመ፡፡ እቶም ዘጸልሙን እቶም ዝጽልሙን ብሚዛን ዝተሓልፈ መሪር መስገደል ገድሊ ኤርትራ ኣብ ሚዛን ታሪኽ እንተ ዝቕመጡ ግን፡ ክንቲትን ወርቕን ኢዮም፡፡ ዝገደደ ድማ ፍጮ ናይ ውሑዳን ጉጅለ ስርዓት ህግደፍ ነጻ ፕረስ ኢሉ ኣዊጁ ከብቅዕ፡ ንዝነበረ ህሉው ኩነታትን ዘይ ምቅዳው ላዕለዎት መሪሕነት እቲ ግምባርን ህዝቢ ሓቂ ክፈልጥ ብትብዓትን ተወፋይነትን ስለ ዘቓልሑ፡ ጋዜጠኛታትና ብዘይ ክስን ፍርድን ብጅምላ ከም ዝዕፈኑ ገይሩ ኢዩ፡፡ 18 መስከረም እምበኣር እቲ ሕግን ግዝኣተ ሕግን ኣሎ ኢልና ንደናገረሉ ዝነበርና ደብዛዝ መጋረጃ ምልኪ ደሚቑ ዝተረኣየናን ልዕልና ሕጊ ምሉእ ብምሉእ ከም ዝተጣሕሰ ዘረጋገጽናሉን ዕለት ኢዩ፡፡ ድሕሪ 18 መስከረም ካብ ፍጮ ጉጅለ  ህግደፍ ፍትሒ ክርከብ ምጽባይ ድሕሪ ሞት ጥዕና ምቕባጽ ኢዩ ዝነበረ፡፡ እዚ ፍጮ ጉጅለ ህግደፍ ዝተጠቕመሉ ነውራምን ፍንፉንን ሽርሒ ካብ ዓለባ ሳሬት ዝቐጥን ተንኮል ብምንባሩ ግን ኣብ ህዝብን ተጋደልትን እውን ምድንጋራት ፈጢሩ ኢዩ፡፡ ህዝቢ ኣውራ ድማ ተጋደልቲ ነቲ ናይ ለውጢ ሕቶ ክስዕብዎ ኣይተራኣዩን፡፡ ተጣዒስካ ዘይምለስ ወርቃዊ ዕድል ኣብ ኢድና ሞይቱና፡፡

ፍጮ ጉጅለ ህግደፍ ነዞም ሃዋርያ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ዝኾኑ እንሕበነሎም ጀጋኑና፡ ካብ ህዝቢ ንኽንጸሉ ከምቲ ብታሪኽ ንሰምዖ፡ ማሕበር ኣንድነት ኣብ ኣርባዓታት ዝተጠቕሙሉ ርኹስ ሜላ ኢዩ ተጠቒሙ፡፡ ማሕበር ኣንድነት ኤርትራ ንኤርትራውያን ዝበለ፡ ፍትሓት ከይግበረሉ፡ ኣብ ሓጎሱን ሓዘኑን ክንጸልን ይሰብኩ ነይሮም ይበሃል፡፡ ፍጮ ጉጅለ ስርዓት ህግደፍ እውን ስም እዞም ሃዋርያ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ዝኾኑ ጀጋኑና ዝረቖሐ፡ ስለምንታይ ኢሉ ዝሓተተ፡ ክቃወም ዝፈተነ ወያነን ልኡኽ ወያነን ሸያጢ ሃገርን ኢዩ ዝብል መርዚ ጎስጓስ ብካድራቱ ስለ ዝነዘሐ ህዝቢ ውሽጡ ሕሩር ኮይኑ ኣብ ናይ ስቕታ ማዕበል ከም ዝወሓጥ ኮይኑ ኢዩ፡፡ እቲ በዞም ሃዋርያ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ዝኾኑ ጀጋኑ ዝተወለዐ ሽግ ሓርነት ግን፡ ዋላኳ ግዜ ይብላዕ ክጠፍእን ክቕህምን ግን ኣይከኣለን፡፡ ዘልዓልዎ ሕቶ ህዝባዊ ሕቶ ስለ ዝነበረ ሎሚ እቲ ዝወልዕዎ ሽግ ሓርነት ሸባዕባዕ ኢሉ ንፍጮ ጉጅለ ህግደፍ ከንድዶን ከቃጽሎን ተቓሪቡ ኣሎ፡፡

እዞም ሃዋርያ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ዝኾኑ ጀጋኑና ዘልዓልዎ ሕቶ ሓደን ክልተን ዘይብሉ፡ የማነ ጸጋም ዘየጋላብጥ ናይ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ሕቶ ኢዩ፡፡ ብሃገራዊ ባይቶ ዝጸደቐ ቕዋም ኣብ ግብሪ ይውዓል፡፡ ቅዋማዊ መንግስቲ ይተኸል፡፡ ስልጣን ናይ ህዝቢ ኢዩ፡፡ ናብ ዋንኡ ህዝቢ ኤርትራ ይሰጋግር ሕመረት ዝነበሮ ትሕዝቶ ኢዩ፡፡ ኣብቲ ኣብ መጠረሽታ ኣዋርሕ 2000 ዓ/ም ዝተገብረ ኣኼባ ሃገራዊ ባይቶ እውን ብዜካ ክልተ ሰባት ተቓውሞ ዝገበሩ ብምሉእ ድምጺ ዝተሰማምዑሉ ኢዩ፡፡ እቲ ንይምሰል ግዜ ንምዕዳግ ሕራይ ዝበለ ኢሳይያስን ፍጮ ጉጅልኡን እውን ኣብዚ ኣኼባ ኣይተቓወምዎን፡፡ ድሕሪዚ ኣኼባ እዚʼዩ ኢሳይያስ ንኣኼባን ርክብን ዝሓንገደ፡፡ ድሕሪዚ ኢዮም እዞም ሃዋርያ ዲሞክራስያዊ ለውጢ ዝኾኑ ጀጋኑ ሕቶኦም ብዓውታ ናብ ህዝቢ ዘቃልሑ፡፡ እዞም ጀጋኑ ንሕቶኦም ሓይልን ስነ-ሞጎት ሓይል ኣይሓወስሉን፡፡ ዕጡቃት መሳርያ ክንሶም ስልጦን ብሰለማዊ መገዲ ናብ ህዝቢ ክሰጋገር ኣለዎ ኢሎም ኢዮም ኣብ ዘልዓልዎ ሕቶ ዝጸንዑ፡፡ ኣብ መጠረሽታ ውን ሓደገኛ ውሳነ ፍጮ ጉጅለ ህግደፍ ክገጥሞም ምዃኑ እውን ፈሊጦሞ ነይሮም ኢዮም፡፡ ካብ ቃላት ጅግና ተጋዳላይ ሃይለ ወልደትንሳኤ (ድሩዕ) ምስ ዳንኮነል ኣብ ዝገበሮ ቃለ መሕተት ˝ ኣብዚ ቀረባ መዓልታት ክኣስሩና ይሻባሸቡ ኣለዉ ̋ ዝብል ንጹር ሓሳብ ሰፊሩ ኣሎ፡፡ ልክዕ ከምቲ ዝበልዎ ድማ ብጅምላ ተዓፊኖም ክትሰምዖ ብዘደንጹ ኣብ ማሕዩር ዒራ ዒሮ ብዘስካሕክሕ ተሳቕዮም ሓቒቖም ኣለዉ፡፡

ኣብ ዘበነ ገድሊ ማእለያ ዘይብሎም ምሩኻት እንተላይ ላዕለዎት ጀነራላት ስርዓት ደርግ ኣብ ሕቕፊ ህዝባዊ ግንባር ነይሮም ኢዮም፡፡ ንገድሊ ኤርትራ ክድምስሱ ብረት ኣቕኒዖም ኣብ ዓውደ ውግእ ዝተማረኹ ወተሃደራት፡፡ ድሕሪ ምሕራር ናጽነት ብዘይ ቅድመ ኩነት ኢዮም ተለቒቖም፡፡ ኣብዚ ዳሕረዋይ ብምስባብ ባድመ ህግደፍ ኮነ ኢሉ ዝወለዖ ኲናት እወን ዝተወሰኑ ምሩኻት ነይሮም ኢዮም፡፡ ብዝተገብረ ስምምዕ ናይ ምሩኻት ምልውዋጥ ተገይሩ ኢዩ፡፡ ኣብ ታሪኽ ገድሊ ይኹን ድሕሪ ናጽነት መስዋእቲ ክኸፍሉ ዝተቐረቡ ኤርትራውያን ጀጋኑ ብኢሳይያስን ጉጅልኡን ትሕቲ ትሕቲ እዞም ምሩኻት ኢዮም ተራእዮም፡፡ ኣረ ተረሺኖምን መላሲ ኣውያት ዘይብሎምን ዳህያ ኣትዮም ሓቂቖም፡፡ ናይ መንካዕን የሚንን በሰላ እንከለና ናይ ቀረባ ተዘክሮ ዕፈና ጉጅለ ዓሰርተው ሓሙሽተን ናይ ብሕቲ ጋዜጠኛታትን ውን ብጸሓይ ቀትሪ ተደጊሙ፡፡ ስለምንታይ……. ስለምንታይ……… ስለምንታይ……… ክንመራመረሉ ዝግባኣና ዘይተመለሰ ሕቶ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ኢዩ፡፡ ኢሳይያስን ጉጅልኡን በብሓደ ሰብ ወሓደ ብምግባር ንጀጋኑ ሰብ ቅያ ኤርትራውያን ተጋደልቲ ቀቲሉዎምን ኣሕቂቕዎምን ኢዩ፡፡ ህይዎቶም ጥራይ ዘይኮነ እንተላይ ታሪኾም፡፡ ስለምንታይ……………….

ጅምላዊ ዕፈና 18 መስከረም 2001 ዓ/ም መለበምን ኣይግበርካ መለበምን ኣይኽላእካ ኮይኑና ኢዩ ንዓና ንኤርትራውያን፡፡ የግዳስ ለቢምናሉ ክበሃል ኣይከኣልን፡፡ ኢሳይያስ ንዝመርሖ ፍጮ ጉጅለ ህግደፍ ብሰለማዊ መገዲ ክንኣልዮ ንሓስብ ሒደት ኣይኮናን፡፡ ጀጋኑና ንኢሳይያስ ብሬንን ካላሽንን ዓጢቖም ኣይተፋለምዎን፡፡ ሰለማዊ ምስግጋር ስልጣን ውሑስን ቀጻልነቱ ዘተኣማምን ኢዩ፡፡ ኣብ ዝብል መትከል ጸኒዖም ገንሸል ኮይኖምልና ኢዮም፡፡ እዞም ጀጋኑ እዚኦም ምስ ኢሳይያስ ክሳብ ናብ ዝምድና ዝኸደ ዕርክነት ዝነበሮም ኢዮም፡፡ ኢሳይያስ ንብዙሓት ተባዓትን ውፉያትን ፍቱዋትን ጀጋኑ ተጋደልቲ እንተላይ ቀረባ ኣዕርኽቱ ዝበለዓን ዘሕቀቐን ከይሲ ኢዩ፡፡ ምንባሩ ኣብ ደምን ብደምን ኢዩ፡፡ ጀጋኑ ዝቐተለን ዘሕቀቐን ብደም ንጹሃት ኣእዳዉ ዝተሓጽበ ኣርዮስ ስልጣን ብሰለማዊ መገዲ ከሰጋግረልካ ምጽባይ የዋህነት ዘይኮነ ዕሽነት ኢዩ፡፡ ዕፈና 18 መስከረም መምሃሪ ክኾነና ኣለዎ፡፡ እዚ ደም ንጹሃት ሰትዩ ዝዓፍተወ ስርዓት ሓደ የብሉ ክልተ ብደም ጥራይ ኢዩ ዝእለ፡፡ እትዓጥቆ ብረት ንመን ትሃርመሉ ትቐትለሉን ግን ምፍላጥ የድሊ፡፡ ጸላኢ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ናይ ውሑዳን ጉጅለ ፍጮ ስርዓት ህግደፍ ጥራይ ኢዩ፡፡ ንዓጥቆ ብረት ናብዚ ፍጮ ጉጅለ ክቐንዕ ኣለዎ፡፡ ሽግ ሕቶ ዲሞክራስያዊ ለውጢ 18 መስከረም ኣብ ኩሉ ኩርንዓት ብዘለና ተረከብቲ ሕድሪ ተዓቲሩ ንፍጮ ጉጅለ ንህግደፍ ከቃጽሎን ክህሞኾን ኣለዎ፡፡

ነባሪ ዝኽሪ ንጀጋኑና

ዓወት ንህዝቢ ኤርትራ

ሚኪኤል እምባየ (ኣራንቺ)

Aranchi03@yahoo.com