ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ፣ ኣብ ሱዳን ካርቱምን ከባቢኣን ዝርከቡ ኤርትራውያን ስደተኛታት  ኣብ ኤርትራ ዝኾነ ናይ ሰብኣዊ መሰላት ምግሃስ ጸገም ከምዘየጋጠሞም፣ እንታይ ደኣ ቁጠባዊ ሽግራቶም ክፈትሑ ከምዝተሰደዱ ኣብ ዝገልጽ ባዕሉ ዘዳለዎ ሰነድ ክፍርሙ ዘስገድድ ኣኼባ ን ዓርቢ 8 ጥሪ 2016 ንምክያድ ጻውዒት የቕርብ ከምዘሎ ምንጭታት ካብ ካርቱም ሓቢሮም።

ማዕረማዕረ ‘ዚ ጻውዒት፣ እቲ ስርዓት ነቲ ኣዳልዩዎ ዘሎ ኣብ ኤርትራ ናይ ሰብኣዊ መሰላት ኮነ ፖለቲካ ጸገም ከምዘየለ ብሓሶት ዘመሳኽር መፈረሚ ቅጥዒ ገዛ ገዛ እናዞረ ድሮ ስድራቤታት ናይ ምፍራም ጎስጓሳት ተታሓሒዙዎ ከምዘሎ እቶም ምንጭታት ብተወሳኺ ኣረዲኦም።

እቲ ብናይ ውድብ ሕቡራት ሃገራት መርማሪ ኮምሽን ሰብኣዊ መሰላት፣ መሰረታዊ ሰብኣዊ መሰላት ከምዘየኽብር ብዘየማትእ ዝተመስከረሉ፣ ገበናት ኣንጻር ሰብኣውነት ፈጺሙ ክኸውን ከምዝኽእል ኣብ ምልክት ሕቶ ኣትዩ ብዝያዳ ንምጽራዩ ኣብ መስርሕ ምርመራ ዝርከብ ዓማጺ ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ፣ ነዚ ኣብ ሱዳንን ካልኦት ብቐሊሉ ከረኻኽበሎም ዝኽእል ሃገራትን ናይ ዘሎ ጽጉም ህዝቢ ኤርትራ ፌርማታት ዝእክበሉ ዘሎ ምኽንያት፣ በንጻር ‘ቲ ኣብ ባይታ ዝፍጽሞ ዘሎ ግፍዕን ዓመጽን ናይ ሓሶት መልክዕ ፈጢሩ ንማሕበረሰብ ዓለም ንምድንጋር ዝገብሮ ዘሎ ፖለቲካዊ ምንዝርና እዩ።

እዚ ብቐጥታ ምልካዊ ስርዓቱ ንምንዋሕ ዝጥቀመሉ ዘሎ ናይ ቅብጸት ስልቲ ግን ብዘይካ ‘ቲ ንሃገርን ህዝብን ብሓፈሻ ዘለዎ ጉድኣት፣ ኣብ’ቶም ርእሲ ‘ቶም እንተ ብፓስፖርት እንተ ብእዋናዊ ማሕበራዊ ምኽንያታት ተገዲዶም ኣብዚ ናይ ሓሶት ሰነድ ዝፍርሙ ኤርትራውያን ዜጋታትን ስድራቤታትን፣ ኣብ ካልኦት ሃገራት ኣብ ዝገብሩዎ ሕቶ ዑቕባ፣ እቲ ስርዓት ናይ ፖለቲካ ሽግር ከምዘይብሎም ከም መመስከሪ እናቕረበ ዕንቅፋት ክፈጥረሎም ከምዝኾነ ብምዝካር ኣብቲ ሰነድ ፌርማኦም ካብ ምንባር ክጥንቀቑ ከምዘለዎም ክግንዘቡ ይግባእ።

እቲ ብዘይካ ፖለቲካዊ ኣጀንዳኡ ምስላጥ ቅንጣብ ናይ ህዝቢ ሓልዮት ዘይብሉ ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ፣ ነቶም ብሰንኪ ብልሹው ፖለቲካዊ ምሕደራኡ ኣብ ከም ብዓል ሱዳን ዝኣመሰሉ ሃገራት ተጻጊሞም ዝነበሩ ዘለዉ ኤርትራውያን ርግኣትን ቅሳነትን ዝረኽቡሉ ኩነታት ንምፍጣር ኣብ ክንዲ ዝንቀሳቐስ፣ ወትሩ ከምዚ ዝኣመሰለ ነቲ ጸቢብ ግዝያዊ ፖለቲካዊ ረብሓኡ ዘገልግል ግዝያዊ ሕሱር ሜላታት እናመሓዘ ቅሳነት ከሊኡ መሊሱ ጸቕጢ ከብዝሓሎምን ሸገርገር ከብሎምን ምርኣይ ልሙድ እዩ።

ኣብ ዜናታት ኣሰና ከምዝተኸታተልኩሞ፣ እቲ ምልካዊ ስርዓት ኣብ ዝሓለፈ ሳምንቲ ኣብ ሱዑዲ ዓረብ ተመሳሳሊ ኣኼባ ኣካይዱ ነቲ ውጹዕ ህዝቢ ሸገርገር ከምዘበሎ ይፍለጥ። ብድሕሪኡ ኣብ ዱባይን ጁባን ንዝርከቡ ኤርትራውያን ‘ውን ኣብዚ ኣጀንዳ ‘ዚ ዘተኮረ ኣኼባ ከምዘካየደሎም ይፍለጥ።

ኣብ ሱዳንን ካልኦት ሃገራትን ዘለዉ ኤርትራውያን ስደተኛታት፣ እዚ ሜላ ‘ዚ መቐጸልታ ናይቲ ምልካዊ ስርዓት ኢሳይያስ ኣብ ወጻኢ ዝንርከቡ ኤርትራውያን፣ ‘ፐቲሽን’ ወይ ከኣ ናይ ምሕጽንታ ደብዳበ ብምጽሓፍ ዓለም ንምድንጋር ፌርማታት ዝእክበሉ ዝነበረ ጎስጓስ ምዃኑ ብምርዳእ፣ ከምኡ ‘ውን ብቐጥታ ንውልቃዊ ሕቶ ዑቕባኦም ዘበላሹ ውዲት ምዃኑ ተገንዚቦም፣ ነቲ ኣኼባ ክዅንኑዎን ኣብቲ ሰነድ ፌርማኦም ካብ ምቕማጥ ክቑጠቡን ከምዝግባእ ክዝክሩ ኣለዎም።