ኣብ ቀዳማይ ክፋል ናይ ጽሑፈይ ነቲ ሽግር ኤርትራ: ዝብል ክፋል ክገልጽ ፈቲነ ነይረ:: እቲ ሕመረት መልእኽተይ: ነቲ ሽግር ብስሙ ከይጸዋዕካዮ ክትፈትሖ ከምዘይክኣል ዝብል’ዩ ነይሩ:: ምኽንያቱ: እቲ ቅድሚ ኩሉ ክንኣምነሉ ዘለና ኣካይዳ: ሓደ ሽግሩ ዘይፈለጠ: ሕማሙ ዘይፈለጠ: ፈዉሱ ክረክብ ይኽእል ዝብል እምነት የብለይን:: ሰለዚ እቲ ፍታሕ ኣብ ምስማይ: ምፍላይን: ምልላይን እቲ ሽግር እዩ ዝጅመር:: ኣብዚ ድማ ዩ እቲ: “ሽግር ኤርትራ: ፍታሕ ብኤርትራውያን” ዝብል ኣበሃህላ: ኣብ ምስማይ ስለ ዝሰሓተ ሱር መሰረቱ ስሒቱ ዘሎ:: ቅድሚ ነቲ ፍታሕ ምትንታንና ግን: እቲ ቴማ ታሪኻዊ መሰረት ዘለዎ ስለዝመስል: ታሪኽ ድማ መምህር ስለዝኾነ: እቲ ኪኖ ዚ ቴማ ዘሎ ታሪኽ እስከ ንገንጽል::

1. ሽግርኤርትራ: ፍታሕ ብኤርትራውያን – ምስ ናይ ኣርብዓታት “ኤርትራ ብ ኤርትራውያን” ሓደድዩ?

1.1 ምስታ 1947 ዝተመስረተት ውድብ ኤርትራ ብኤርትራውያን

ኣብ ኣርብዓታት: ኤርትራ ብኤርትራውያን ዝብሃል: ቴማ ቃልሲ: ወይ ድማ ጭርሖ ነይሩ ዩ:: ጭርሖ ጥራሕ አይነበረን: ስም ናይታ ብራእሲ ተሰማ ኣስበሮም ትምራሕ ዝነበረት ናብ ሊበራላዊት ገስጋሲ ሰልፊ ዝማዕበለት ፓለቲካዊ ውድብ’ውን ዩ ነይሩ:: ቀንዲ ዕላምኣ: ንናጽነት ኤርትራ’ኳ እንተነበረ እዚ ግን ንሳ ጥራይ ትኽተሎ ዕላማ ኣይነበረን:: ነታ ውድብ ፍልይ ዘብላ: ከም መቐጸልታ ናይቲ 1943 ብገለ ኣባላታ ተወሲዱ ዝነበረ: “ትግራይ ትግርኚ” ዝብል ሓሳባት ከምዝነበረ’ውን: መጻሕፍቲን ብህይወቶም ዘለው ዝምስክሩዎን: እሙን ሰነዳት ዘለዎን’ዩ:: ኣብዚ ድማ ምስ ገለ ኣባላት “ኣራቢጣ አል ኢስላምያ ኤረትረያ” ኣብ ናይ ሽዑ ጋዜጣታት ሓደን ክልተን ዝተበሃሉሉ ፍልልያት ከምዝነበረ ስኑድ ታሪኽ ዩ:: ንታሪኽ ክንኮሓሕሎ እንተዘይደሊና: ኣብ ምምስራት እታ ውድብ: 1947ን ብድሕሪኡ ዝነበረ ኣጋጣምታት: ብወዶም ንራእሲ ተሰማ: ደጀዝማች ኣብራሃ ተስማ: ዝቐረበ መደረታት በጨቕታ እዚ: ኣተሓሳባ ‘ትግራይ ትግርኝ’ ብርኡይ ነይሩዎ እዩ:: ሓደ ካብቶም ንቃልሲ ንናጽነት ኤርትራ ዝዓበየ እጃም ኣበርኪቶም ዝበሃሉ (አነ’ውን ዝኣምነሉ) ሓርበኛ ወልወል ውን: ኣባል ውድብ ኤርትራ ብኤርትራውያን ኣብ ዝነበሩሉ እዋን: ብፍላይ ኣብቲ “ኤርትራ ንመን?” ዝብል ተኸታታሊ ጽሑፎም: እንተስ ከም ስልቲ እንተስ ብእምነት “ሕራይ ንሕብረት: ግን ብውዕል” ዝብል ምስ ኣብ ኢትዮጵያውያን ተዛረብቲ ቋንቋ ትግርኛ እናዋሰቡ መጕቶምሉ እዮም:: ብርግጽ ነዚ ሓሳብዚ ኣብ ውሽጢ’ቲ ማሕበር ኮይኖም ዝቃወሙዎ’ውን ነይሮም እዮም:: ብምሉእ ናብ ሓደ ወገን ዝኸደ’ዩ ክበሃል ግን ኣይከኣልን:: እታ ውድብ ኣብ ብሎክ ናጽነት ኣትያ ክሳብት እተብቅዕ : እዚ ሓሳብዚ ኣብ ክትዕ ድኣ ነይሩ እምበር ሓደ ወገን ዝረትዓሉ አይነበረን:: በዚ ኮይኑ በቲ ግን: ኣብቲ ግዚኦምን ኩነታቶም ስለዘይነበርና: ነዞም ናይ ኣርባዓታት ሓርበኛታት ኣቦታት ንምውቃሶም ዘይኮነ: እቲ ንሶም ዝኽተሉዎ ዝነበሩ: ኤርትራ ንኤርትራውያን: ካብዚ ናይ ሎም ሽግር ኤርትራ: ፍታሕ ብኤርትራውያን ዝብል ዝተፈልየ ምንባሩ ንምግላጽ ጥራሕ እዩ:: እቲ ሓደ ዩ ዝብል: ሓድነቱ ናይ ምስ ምሉእ ትሕዝቶ ናይታ ውድብ እንተላይ እቲ ሕጂ ዘይቅቡል ምዃኑ ግሉጽ ዝኾነ: ሕቶ ትግራይ-ትግርኚ ዩ:: እዚ ዘልዕል እንተዘይኮኑ ግን (ኣነ የልዕል ኣይብሎን): ምስቲ መበቆላዊ ውድብ ውን ርክብ የብሉን::

1.2 ምስ ኣተሓሳስባ “ኤርትራ ብኤርትራውያን” ኣርብዓታት

ካብዚ ዝሓለፈ: “ኤርትራ ብኤርትራውያን” እዚ ጭርሖን ውድብን ጥራሕ አይኮነን ነይሩ: ፍልስፍና’ውን ክበሃል ይክኣል’ዩ:: ዋላ ውን በሃልቱ ክሳብ ክንድኡ: ናይ ፍልጠት ኣህጉራዊ ሕጊ ነይሩዎም ድዩ ኣይነበሮም የካትዕዩ እንተበልናዮ: ምስቲ ዝብልዎ ዝነበሩ ዝሳነን: ኣህጉራዊ ሕግን መሰረት ዝገበረ ሕጋዊ መሰል ርእሰ-ውሳነ ህዝብታት (ሰልፍ ድተርምነይሽን) ዝብል መትከል ነይሩን ኣሎን:: ካብ ሽዑ ክሳብ 1991 ኤርትራውያን ዘቕረቡዎ ሕቶ መግዛእቲ’ኳ እንተኾነ: እዚ ድማ ካብ መሰል ርእሰ ውሳነ ዝፍለ ሕቶ እንተኾነ: ኣብቲ እዚ “ኤርትራ ብኤርትራውያን” ዝበሃለሉ ዝነበር 40ታት: ኣብ ኣፍሪቃ ሕቶ መግዛእቲ ዘይተመለሰ ሰለዝነበረ (ብዙሓት ሃገራት ገና ኣብ ትሕቲ ኣውሮጳዊ መግዛእቲ ስለዝነበራ) ኣብ መትከላት ሕቡራት ሃገራት ተመርኵሱ ንኤርትራዊ ሕቶ እዋናዊ መልሲ ክህብ ዝፈተነ ንጹር መግለጺ ዩ:: እዚ ናይ ሎሚ: ጭርሖ እምበኣር: ምስ መግዛእቲ ኣውሮጳን ምስ መሰል ርእሰ ውሳነ ዘተሓሕዝ ስለዘይብሉ: ነቲ ናይ ቅድሚ ፍርቂ ዘመን ዝነበረ ሕቶ ዝደግም: ወይ ድማ ምስኡ ዝማሳሰል ወይ ዘዛምድ ዘራኽብ የብሉን::

1.3 ኣብ ዘበን ገድሊ

ኣብቲ ዝሰዓበ ዓመታት ገድሊ: ንሓርነት ኤርትራ ዝተጋደሉ ኤርትራውያን’ኳ እንተኾኑ: ካብ ከሰላ ክሳብ ስዋኪን: ካብ ገረግር ሱዳን ክሳብ ቶጋን: ዝዝርጋሕ ቦታታት ነይሩዎም ዩ:: ብዘይክኡ: ካብ ኣብ ዓደን: ደማስቆን: ባቕዳድን ዝረኸቡዎ ሓገዝ ምዝጉብ እዩ: ኣብኡ ተዓሊምናን ተማሂርናን ዝብሉ ብህይወቶም ስለዘለው ዝያዳ መግለጺ ኣይድልዮን’ዩ:: እቶም ኣብ ካይሮን በይሩትን ዝተሓከሙ ውጉኣት ገድሊ ውን ብዙሓት እዮም:: ክሳብ ድሮ 1991 ሶማል ድፕሎማሲያዊ ሽፋን ትህብ ስለዝነበረት ብዓቕማ ኣበርኪታ እያ:: ዝርዝሩ’ኳ እንተዘይፈለጥናዮ እቶም ኣብ ሱሳታት ቻይና ተማሂርና ዝብሉ: ገንዘብና ከፊልና ተማሂርና ይብሉና እንተዘየልዮም: ንሱ’ውን ሓገዝ ምዃኑ አይተርፎን ዩ:: ናይቶም ኣብ ዱፋዓት ምስ ኤርትራውያን ደው ዝበሉ ተጋሩ ሓገዝ ይዕበ ይንኣስ ክርሳዕ አይክ እልን:: እዚ ስመር ወይ ቦሎኛ ዘበልና ንቕይሮ ኣይኮነን:: ክዉን ሓቂ’ዩ:: እዚ ግን ገድሊ ኤርትራ ብኤርትራውያን ኣይተኻየደን ማለት ኣይኮነን:: ብኤርትራው’ዩ ተኻይዱ:  ግን እቶም ኤርትራውያን: ኣብ ዘድለዮም ሓገዝ ካብ ካልኦት ምርካቦም ዘይኤርትራውያን አይገብሮምን:: ብተወሳኺ እቲ ብዳርጋ ኩለን ውድባት ከም ቅቡል ተወሲዱ ዝነበረ ማሕበርነትዊ / ዴሳውን ኣተሓሳስባ ድማ ነዚ ኪኖ ዶብ ዝግበር ምትሕግጋዝ ዴሳውያን ውድባት – ምቕባልን ምሃብን ንቡር ገይሩ ዝርኢ’ዩ ዝነበረ:: መጠኑ ብዘይገድስ ሓገዝ ዝረኸበ ኤርትራዊ: ዜግነቱ ኣብ ሕቶ ዝወደቐሉ እዋን ግን አይሰማዕናን:: እዚ ኢትዮጵያ ሂባቶ ዝበሃል ሓገዝ ግዳ ሓቂ: ካብ ምእንጋድ ኣኼባታት ዝሓልፍ ኣይኮነን: ምስዚ ኣብ ላዕሊ ዝተጠቕሰ እንተተወዳዲሩ: ብፍጹም ጥቕኡ ኣይቀርብን::

1.4 ላቔባታት ሓደስቲ ቃላት – “ሽግር” ን “ፍታሕ” ን

ብተወሳኺ: እቲ ብቕድሚት ተወሲኸን ዘለዋ “ሽግር” ን “ፍታሕ” ን ዝብላ ቃላት እዞም ናይ ናይ ሎም ብጾት ዝወሰኹዎ እምበር: ኣብቲ ናይ 40ታት ጽሑፋት  አይርከባን’የን:: እዚ ከም መጸባበቒ ዝተወሰኸ ዝመስል ቃላት ግን: ንትሕዝቶ ናይቲ መበቆላዊ ጭርሖ መኣዝን ብኹሉ ጠውዩ: መጓነይን መፈላለይን ክኸውን ክትርእዮ እንከለኻ: እቶም ጸሕፍቱ ነዚ ትርጉም ፈሊጦሞ ድዮም ወይስ ስሒቶሞ የብለካ::

ኣነ ብወገነይ: ባዕሎም ንኻልኦት መኽሰሲ: ደገፍቲ ኢትዮጵያ ገይሮም መቕረቢ ክጥቀሙሉ ክርእይ እንከለኹ: ወይ ድማ ካልኦት ሰባትን መርበባትን ብፍላጥን ብዘይፍላጥን ከም መኽሰሲ ገይሮም ከቕርብዎ እንከለው “ያዕ: ከምኡ ማለትና አይኮንናን” ዘይምባሎም: ስሒቶሞ ከምዘይኮኑ ዘርእይ እዩ ይብል:: እቲ ታሪኻዊ መሰረቱ ልክዕ እንተዝኸ’ውን ውን: እቲ ሎም ዘበን ዝተለቀበሉ መብርሂታት ሽግርን ፍታሕን ዝብል ግን: መራስሒ ታሪኽ ኮይኑ ይጸንሓካ:: ከመይ ኢሉ: ካብ ኤርትራ ንኤርትራውያን ዝብል ንናጽነትን ርእሰ ውሳነን ዘኽብር መርገጽ – ብ’ሽግር ኤርትራውያን: ፍታሕ ብኤርትራውያን ዝብል መዓር ዝተለኽየ ፈላልይ ጭርሖ ወጺኡ ምስ ዘከርካ ድማ: ሳሙኤል ጆንሰን ዝተባህለ: ክኢላ ቋንቋ እንግሊዝኛ: ሓደ ተልመዴን ጽሓፋይ ጽሑፉ ኣምጺኡ ርእይቶኻ ሃበኒ ምስ በሎ: ሳሙኤል ጆንሰን አንቢቡ መሊሱሉ ዝብልዎ ይዝከረካ::

“እዚ ጽሑፍካ: ጽቡቕን መቦቆላውን ዩ:: ግናኸ: እቲ ጽቡቕ ሸነኹ መቦቆላዊ ኣይኮነን: እቲ መበቆላዊ ሸነኹ ድማ ጽቡቕ አይኮነን::” (Your manuscript is both good and original, but the part that is good is not original,and the part that is original is not good ”

በዚ ድማ እየ: “እዚ ጭርሖ: ጽቡቕን መቦቆላውን’ዩ : … ” ኢለ ዝሓልፎ::

2. ኪኖ ጭርሖ‘ኸ

እዚ ጭርሖ: ምስ ታሪኽ ዘለዎ ዝምድና እዚ ኣብ ላዕሊ ዝጠቐስናዮ ናይ ክልተ ካብ ኣርባዕተ ቃላት ጥራሕ ኮይኑ’ዩ ጸኒሑ:: ናይ ትሕዝቶ ተቐራራብነት ይኹን ተዛማድነት የብሉን:: ንሕና እዞም ነዚ ቴማ’ዚ ከም መፈላለዪ ዝረኣናዮ: ኣብ ቴማታትን ቃላትን ጥራሕ ከይነተኩር ግን: ስሙ ንኩነታቱ ይገልጾ ድዩ ኣይገልጾን ብዘየገድስ: ዝምድና እዚ ተበግሶ ምስ ውዱዕን ህሉውን ፓለቲካዊ ኩነታት’ ከ እንታይ እዩ ኢልና ንርአ::

ከምቲ ኣብ ላዕሊ ዝጠቐስናዮ: ንምፍታሕ ሽግራት እቲ ቀዳማይ ስጉምቲ ምስማይን ምልላይን ዩ:: ሓንሳብ ነቶም ሽግራት ምሰለለኻዮም: ንኽትፈትሖም ክህሉዉ ዝኽእሉ ተኽእሎታት (ሰነርዮታት) ትግምግም እሞ ዝዓቕምኻ እማመታት ተቕርብ:: ሓሳብ ኣለና ንዝብሉ ብተመሳሳሊ ሽግር ዝተሸገሩ ድማ ቦታ ትህብ ሓሳቦም ውን ይግምገም: ዝወድቕ ይወድቕ: ዝፍተን ይፍተን: ዝሰዓብ ይሰዓብ:: ሓንቲ ሰናርዮን ሓንቲ እማመን ምስ ተረፈ: መግለጺ እምበር ዘተ ኣይድልይን ዩ:: ሓደ ወገን: ሓንቲ እማመ ጥራሕ ክትቀርብ ዕድል ሂቡ: ንዛተ እንተ ኢሉካ ግን: መግለጺየይ ስማዕ’ዩ ዝብል ዘሎ:: ባህ እንተበለካ ትሰምዖ ባህ እንተበለካ ትገድፎ:: ንሱ ግን ዘተ ዘይኮነ ጣቕዒት’ዩ ዝደሊ ዘሎ:: ኣየጣቕዕን እንተበልካ ጌጋ ኣይኮነን:: ምናዳ ምናዳ: ካብ ውዱዕ ፓለቲካዊ ትንተና: ናብ ሕልሚ ምፍታሕ ዘድሃበ መግለጺ እንተኾይኑ እሞ … ይፍትሓላ:: ብፍላይ ግን: እቲ ዘተ ከይተጀመረ ዝተበጽሐ መደምደምታ: ንዓኻ ን ብተመሳሳሊ ሽግር ዝተሸገርካ ዘጸልምን ዝኹንንን እንተኾይኑ: ከመይ ኢልካ “የሳልጠልኩም” ትብል?

በዚ መምዘኒታት እምበኣር: ኣብዚ “ዘተ” (ኣኼባ) ጥልያን: ዝቐረብ እማመ ዝርዝራቱ እኳ ተዘይፈለጥና: ነቲ ሓፈሻዊ ስም ዝሃቦ: “ሽግር ኤርትራ” ብሓፈሻዊ “ፍታሕ ብኤርትራውያን” ዝብል: ፍታሕ ሂብዎ ጥራሕ’ዩ ሓሊፉ:: እዚ: “ፍታሕ ብኤርትራውያን” ዝብል ቃል ንቓሉ ነእዛንካ ባህ ዘብል’ኳ እንተኾነ: እቲ ኤርትራውያን ክህቡዎ ዘለዎም ፍታሕ ክዝርዝር ኣይፈተንን:: ኣብቲ ኣኼባ ዝወጸ ጽሑፍ እንተሎ ኣይረኣናዮን:: ካብቲ ቅድሚ ሕጂ ካብዚ ጉጅለ ዝወጸ ጽሑፋትን ርኢኻ ግን እዚ ጉጅለ ዝኸዶ ኣካይዳ እንድሕር ኣሎ: ብዝኸምዚ ዝኽእል ይግለጽ:

2.1.  ተራ ናይ ‘ዞም ኣብ ደገ ዘለና: “መሽረፈት” እዩ:: ነምበድብድ እምበር ኣይንኣጉድን

እዚ ካብ ክገብር ዓቕሚ የብለይን ዝብል ርእሰ-ምትሓት ዝብገስ ስለዝኾነ ናይ በሃልቱ እምበር ናይ ኩሉ ኤርትራዊ ኣይኮነን:: ግን እቲ ‘ምንብድባድ” ዝበሃል ዘሎ እንታይ ዩ:: ብራድዮ ጌርካ ምንቕቓሕ: ኣኼባን ሰላማዊ ሰልፍታን ምግባር: ብተለፎን ጌርካ ኣጆኹም ምባል: እንተኾይኑ: ነዚ ብመትከል ዝተቓወሞ ደላይ ፍትሒ የለን:: ንውጽኢታውነቱ ክግምገም ዝሓተቱ:  ኣብቲ ገለ ኣጋጣምታት ኣገባብ: ናብ ምብሓት ገጹ ኣብ ዝኸደሉ እዋን ዝተዓቀቡ ከምዘለው ይፈልጥ: ብመትከል ዝተቓወሙዎ ግን አየጋጠሙንን:: እቲ ስራሕና: ኣብዚ ጥራሕ ክድረት ኣለዎ እንተኾይኑ ግን: ፍርቂ ስራሕ ምስራሕ ንኹሉ ኣይጽቡቕን ስለዝኾነ ኪኖ ክኸዱ ዝደልዩ ከምዝህልዉ ዘይምፍላጥ ዩ:: ንሱ ጥራይ ግን ኣይኮነን እቲ ጸገም: ነቶም ኪኖ’ዚ ክኸዱ ዝደልዩ: “በቃ: ኣብዚኣ ያ መዕረፊትና:” ካብዚኣ ዝሓለፈ: “ኤርትራዊ አይኮነን” ኢልካ ቀይሕ መስመር ምንባር’ዩ እቲ ዝገደደ:: ዝተፈላለዩ: ካብ ምንብድባድ ዘይሓልፉ ሜላታት: ንምብርባር ጠቐምቲ’ኳ እንተኾኑ “ሕጂ’ኸ ናበይ?” ዝብል ሕቶ ዘይምልሱን ኣብ ምንብድባድ “ስጉምቲ ኣመልክት ” ተታሒዞም ጋ-ማን እናበሉ ካብኡ ምሕላፍ እንተኣብዮም: ወይ ከይሓልፉ እንተ ተሓሊኾም: ናብ ምርብራብን ምድኻም ዓቕምታት ጥራይዮም ዝኸዱ:: እዚ ቀንዲ መዳኸሚ ደለይቲ ፍትሒ’ዩ:: ኣብ ታሪኽ እቲ ዝለዓለ ኢድ ናይ ኣማራጺታትን ዓቕሚታትን ዘለዎ ጸላኢ ካብ ዝጥቀመሎም ቀንዲ ሜላታት ምርብራብ (አትሪሽን) ዓቕሚ’ቶም ኣንጻሩ ተሰሊፎም ዘለው እዩ:: ህግደፍ: ከም ኣብ ውትህድርና ልምዲ ዘለዎ ትካል መጠን: ነዚ ሜላዚ ኣይጥቀመሉን ክንብል ኣይንኽእልን: ንሕና ደለይቲ ፍትሒ ግን ኣብ ከምኡ ዘረብርበና መጻወድያ ዘእትወና ክንጥንቀቕ የድሊ:: ነቶም ብፍላጥ ይኹን ብዘይፍላጥ ኣብኡ ክንኣቱ ዝደልዩና ድማ ክንእለየሎም ጥራዩ ምርጫና::

2.2 – እዚ ንገብሮ ዘለና ቃልሲ ወጻኢ ምስ ቃልሲ ውሽጢ ሃገር ክነተኣሳስሮ ኣለና:

እዚ’ውን ኣብ ዝተፈላለየ ኣጋጣምታት ይጥቀስዩ:: ግርም ሓሳብ ዩ: ግን እዚ ጉጅለዚ ስም ዝህቦ ፍቓድ (ወይ ዝውንኖ ) ኣገባብ ኣይኮነን – ቅድሚ ልደት’ዚ ጉጅለ ዝተጀመረ ስለዝኾነ:: እቲ ኣገባብ ግድን ስቱር ክኸውን ስለዘለዎ: እቶም ዝገበሩዎ በዓል ክስቶ ነይሮም ኢሎም ዓው ኢሎም ክዛረቡሉ ኣይክእሉን ይኾኑ:: ሓደ ሓደ ዜናታት ምስናይ ደቂቕ ዝርዝራቱ ብልክዕ ክበጽሕ እንከሎ: ምትእስሳር እንተዘይህሉ ከመይ ኢሉ ምበጽሐ:: እዚ ጌጋ ዜናታት’ውን ኣይተጸብጸቡን ማለት አይኮነን: ግናስ እቲ ጌጋ ዜናታት ውን እቲ ምንጪ ርጡብን እሙንን ዘይምንባሩ ዝገልጽ እምበር: ርክብ ከምዘይነበረ ኣይገልጽን ዩ:: መዝገብ ስዉኣት ዝኣክል ካብ ሰናዱቕ ህግደፍ እንተወጺኡ: ብዘይ ርክብ ክኸውን ኣይክእልን:: ስለዚ ሓድሽ ነገር ኣይኮነን:: ነዚ ውን ብዘይካ ዝድግፎ ዝቃወሞ ሰብ ውን: ዛጊት ኣይረኣናን:: ነዚ ብዙሓት ደለይቲ ፍትሒ ይድግፍዎ እዮም ጥራሕ ዘይኮነ በብዝመሰለሎም እጃሞም ዘበርከቱሉ ውን’ዩ::

ብኸመይ ነተኣሳስሮ ኣብ ዝብል ዝርዝራት ግን ኣብዚ ዳሕረዋይ ኣኼባታት ይኹን ኣብ ካልእ ፍሉይን ካልኦት ዘይፈተኑዎ ዝርዝርን የብሉን:: ንምዃኑ ምትእስሳር ማለት: አብ ግብሪ መጺኻ እንታይ ማለት’ዩ::

2.2.1 ብራድዮ ምስትምሃር

ብራድዮ ምስትምሃር ብርግጽ: ይኸውንን ይሰርሕን ዩ:: ንህዝቢ ዝምህራ ዳርጋ 3 ራድዮታት ኣለዋ:: ዝኾነ ሰብ ራብዐይቲ ምውሳኽ መሰል’ኳ እንተለዎ ሰብ ዘይፈተኖ ፈቲነ ኢሉ ንኻልኦት ዘጓኒ ክኸውን ኣይክእልን:: እምበር’ከ ምወላ እቲ ራድዮ ውን ካብ ኤርትራውያን ክሳብ ዘይኮነ ከመይሉ ፍታሕ ብኤርትራውያን:: ይበሃል:: ኣብዚ ንምወላ ኣይቃወምን’የ ዘለኹ: እቶም ጋዜጠኛታት ናጽነቶም ክሳብ ዝሓለውን ድልየቶም ከየጉደሉ ክሳብ ዝጸሓፉን: ምወልኡ ብዙሕ ዘገድስ ኣይኮነን: ግን ነዚ ሓቢእካ: ብጀርመናውያን ዝምወል ራድዮን ተለቭዥንን ቅዱስ: ብኢትዮጵያውያን ዝምወል ግን ርኹስ:: ክትብል የገርም’ዩ:: በዓል ድርብ መለክዒ ይገብረካ: የፍኩሰካ:: ብፍላይ እሞ: ከም ገለ ሰባት ዓመት ምሉእ ዳርጋ 40 ሰዓት ተጠቀሞም: ስሞም ሰብ ሓዞ: ኣብ በሪኽ ደይበ ኢሎም: ነታ ዝደየቡላ ኣስካላ ሕጂ ቅቡል ኣይኮንነ ክብሉና እንከለው:: እዚ ነገርዚ ኪኖ ፍታሕን ሽግርን ናይ ብድሕረይ ሳዕሪ ኣይትብቆላ ኣተሓሳባ ውን ኣለዎ ትብል:: መስደመም ኢልካ ትሓልፎ::

2.2.2 ብቴለፎን / ኢንተርነት

ቴለፎን ጽቡቕ’ኳ እንተመሰለ: እቲ ርክብ ሓደ ወገናዊ ዩ:: እቲ ክሳብ ሕጂ ዝተገብረ: ኣብ ምብርባር ሞራል ክሕግዝ ይኽእል ይኸውን:: እቶም ዝሰምዑ ክምልሱ ስለዘጸግም: ግን እንተመለሱ ውን ቶም አብ ውሽጢ ሃገር ዘለው ኣብ ሓደጋ ምውዳቕ ክኸውን ስለዝኽእል: ኣዝዩ ውሱን ክኸውን ጥራሕ ዩ ዕድል ዘለዎ:: ዝርዝራት ዘይትዛረበሉ: ምትእስሳር’ከ ክሳብ ክንደይ ኣድማዒ ክኸውን ይኽእል:: ብኢንተርነት’ውን መሰረታዊ ሓበሬታታት ክሓልፍ ይኽእልዩ:: ኣብ ኤለክትሪክ ዝወሓዳ ሃገር: እተን ዝርካበን ኮምፑዩተራት ኣብ ቤት ጽሕፈታት መንግስቲ ዝርከባ ናይ ሓባር ኣብ ዝኾናሉ ቦታ: ጸጥታዊ ውሕስነት ክህልዎ ኣሸጋሪ ዩ::  ስለዚ እቲ ዝመሓላለፍ መልእኽታት ንጹር አይከንውንን: ንጹር እንተኾይንኑ ድማ ኣዝዩ ሓደገኛ ይኸውን::

2.2.3 ብኣካል ዝግበር ርክባት:

ካብ ኩሉ እቲ ዝበለጸ ብኣካል ዝግብር ርክብ እዩ:: እዚ ብውሑዳት በብውልቂ ካብ ወጻኢ ሃገር ን’ህግደፍ’ ተመሳሲሎም / ስድርኦም ዝርእዩ ተመሲሎም ዝኣትው እናገበርካ ዝኸውን ክኸውን ይኽእል ይኸውን:: ምስቲ ዘስዕቦ ምስጢራውነት ከምዚ ዓይነት ኣገባብ ኣሎ ድዩ የለን: ብዙሕ ክትዛረበሉ ዝደፍእ አይኮነን:: ብሓፈሻ ግን ከም መመላእታ ክከውን ይኽእል እምበር: ንበይኑ ኣብ ዝበጽሖ የብሉን::

ዝኾነ ምትእስሳር ስሩዕን ትካላዊ ክሳብ ዘይኮነ ምትእስሳር ክትብሎ ውን የጸግም’ዩ:: መርበብ ምስ መርበብ: ስርዓት ምስ ስርዓት (ሲስተም) ኣይኮነን:: እቲ “ምትእስሳር” ዝበሃል ዘሎ ቀረብ (ሎጂስትክ) ዘየሕልፍ እንተኾይኑ: ተራ ምብጻሕ ዩ:: በዚ ድማ እቲ ንሎጅስቲክ መበገስን መንጠሪን ክኾነካ ዝኽእል ባይታ ተሓሲምካ ዝግበር ምትእስሳር ኣዝዩ ድሩት’ዩ:: ምሳኻ ክሰርሑ እትደልዮም: ወይ ምስኦም ክትስርሕ እትደሊ: ክጽገሙ እንከለው ሃዲሞም ዝዕቆቡሉ ቦታታት እንተተሓሲምካዮን እንተኾኒንካዮን ኣብቲ “ምትእስሳር” ናትካ ኣበርክቶ ሃሳይ ዝኾነሉ ኩነታት ውን ክፍጠር ይኽእል’ዩ::

3. ንህግደፍ ክልወጥ ምቕሳብ

ህግደፍ በዚ ኣብ ወጻኢ ዝተገብረ ምንቅስቓሳት: ተደሪኹ: ሓደ ሓደ ለውጢ እንተገይሩ ንሱውን ሓደ ፍታሕ ዩ ዝብል: መጎት ድማ ኣሎ:: እዚ ኣብ መንጎ መጥባሕቲ ልብን: ፈውሲ ቃንዛን ዘሎ ፍልልይ’ዩ:: ነዚ መጻንሒ (ሳርቫይቫሊስት) ሜላ ህግደፍ: ከም ኤርትራዊ ፍታሕ: ዘቕርብ ግን ነቲ ሕማም ብግቡእ ዘይተገንዘበ ጥራሕ’ዩ:: እቲ ሕማም: ፓለቲካው ስልጣን ናይ ህዝቢ ዘይምዃኑ ዩ:: ጥምዓዊ ለውጥታት ድማ ፈውሲ አይኮኑን እዮም:: እቲ መጎት (ዘይመጎት) ግን መስሓቕ’ዩ::

4. ካልኦት ሃገራት ኣካል ፍታሕ ኤርትራ ኣይኮናን

ኤርትራዊ ፍታሕ ክበሃል ከሎ: ቃል ንቓሉ ዝቃወሞ ሰብ የለን:: ሶማልያ ፍታሕ ይሃቡና: ኣሜሪካ ይግበሩልና: ኢትዮጵያ ይፍትሑልና ዝበለ የለን:: ነቲ እጀታና ባዕልና ኣለናዮ::ህግደፍ ግን ንሕና ጥራሕ አይኮንናን ሰብ ነገሩ: ህግደፍ ክእደበሎም ዝደልዩ ኤርትራውያን ጥራይ ኣይኮኑን: እዚ ንሕና ደለይቲ ፍትሒ ዘምጻናዮ ኣይኮነን:: ሳላ ጠባዩ: ከምቲ ኣብ ቀዳማይ ክፋል ናይዚ ጽሑፍ ዝተገልጸ: ኣብ ጎረባብቲ ሃገራት ይኹን: ኣብ ርሑቕ ጸላእቲ ናይ ምጥራይ ዓቕሙ ኣዝዩ ልዑል ዩ:: ቅድሚ ቁሩብ: “ኬንያውያን: ተገፍዑልና ኢሎም ክሓቱ ተሰሚዖም ዮም:: ዩጋንዳውያን’ውን ከምኡ:: እቶም ብህግደፍ ዝምዝመዙ ዘለው መንግስቲ ህዝቢን ደቡብ ሱዳን: ዓቕሎም ክውድኡ ናይ ግዝየ ሕቶ’ዩ:: ምስ የመንን ጅቡቲን ሱዳንን ውልዕ ጥፍእ ዝብል ምቁርቛስ ስራሐይ ኢሉ’ዩ ሒዝዎ:: ምስ ኢትዮጵያ: ብዘይካ እቲ ኣብ 98-2000 ዝተኻየደ ኩናት: ብኢድ ኣዙር ብወገን ቅንጅትን ደምሕትን ሚልዮናት ዝወጾ: ስውር ኩናት ኣሎ::

ኣብ ጎረባብቱ ከይተሓጽረ: እንግሊዛውያን ብዘይ ፍርዲ ብምእሳር: ኣብ ጉዳይ ኣብ ሶማል ጅሆ ተታሒዞም ዝነበሩ ፈረንሳውያን: ኣብ ዶብ ባዳ ተጨውዩን ዝሞቱን: ብዘይሕጋዊ ምምሕልላፍ ገንዘብ ካብ ኤምባሲታትን ቆንስላትን: ኣብ ጉዳይ ምምሕልላፍ ኣጽዋር ናብ ቓዛ: ኣብ ጸጥታ ቀይሕ ባሕሪ ኣብ መንጎ ኢስራኤልን ኢራንን ኣቲኻ ምውጋይ: ኣብ መሸጣ ኣጽዋር ናብ ኣናብር ታሚል ስሪላንካ: ኣብ ጉዳይ ማያት ፈለግ ኒል: ኣብ ግዝየ ምውዳቕ ቓዛፊ ሓገዝ ምፍታን: ካልእን ዝብል ብብዙሕ ክኽሰስ ንሰምዕ ኢና:: ገለ ካብዚ ክስታት መሰረት ወይ ጭብጢ ዘይብሉ ክኸውን ይኽእል: ገለ ድማ ዝተጋነነ ክኸውን ይኽእል:: ኩሉ ግን ሓሶት ኣይኮነን:: ስለምንታይ ዳኣ ካል ኦት ሃገራት ብኸምኡ ዘይክሰሳ:: ገሊኡ ባዕልና ዝረኣናዮ ጭብጥታት ኣለዎ:: ሓቂ ይኹን ሓሶት ግን: ዋሕዲ ህግደፍ ጸላእቲ ከምዘይብሉ ርግጸኛታት ኢና:: እዞም ጸላእቱ ድማ ኣብ ዝጠዓሞም ክእድብዎ ክዋሳወሱ እዮም:

ኣብዚ እምበኣር: ነቲ ብህግደፍ ዝፍጠር ዘሎ ሽግር  ክሳብ ዘይከሓድና: እዞም ሃገራት እዚኦም ፍታሕ ኢሎም ዘቕርብዎ: ንሕና ኤርትራውያን: ክንምርምሮን ኤርትራውያን ሰብን ንብረትን ኤርትራውያን ከይልከም ክንምጉት የድሊ: እንተኾይኑ እቲ ዘረባ: ቅቡል ምኾነ:: ክሳራ ህዝቢ ከተውሕድ: ምቅላስ ቅቡል ዩ:: ንህግደፍ: ከም ሓደ ንጹህ ወሲድካ ከይህረም ክትካታዓሉ ግን የሕፍር’ዩ::

5. ፍሉይ ጉዳይ ኢትዮጵያ

እቲ ቀንዲ ዝጥቀስ ግን: ኢትዮጵያ ክትወረና ትደልይ እያ ወይ ድማ: “ሕልምታት ኣለዋ” ዝብል’ ዩ:: ስለዚ: “ኢትዮጵያ ዘላቶ: ጽቡቕ የለን” ይበሃል:: ክንዲ ኢትዮጵያ ተሓሊቐ ክዛረብ መሰል ፍልጠትን ድልየትን የብለይን:: በቲ ዝፈልጦ ግን ንሕና ኤርትራውያን ጸላእቲ ኢትዮጵያ ኣይኮንናን: ንሕና ፈተውቲ ኢትዮጵያ’ውን አይኮንናን:: ንሕና ጎረቤት ኢትዮጵያ ኢና:: ከም ጎረባብቲ መጠን ሰላሞም ሰላምና: ሰላምና ድማ ሰላሞም ዩ:: ብዘይካዚ ኢትዮጵያ ኣብዚ ሕጂ እዋን: ኤርትራውያን ካብ ምረት ሃዲሞም ዝዑቆቡላ ሃገር እያ:: እዚ ኣብ መዓስከራት ሸገራብ ንስምዖ ዘሰክሓና ጭውያ: ኣብ ኢትዮጵያ ከጋጥም ኣይረኣናን:: እኳ ድኣ ዝጨወዩ ኣብ ሕጊ ቀሪቦም:: ዘይከምቲ ኣብ ምስርን እስራኤልን ስደተኛ ብምዃኖም ጥራሕ ግዳይ ዝኾኑ: ናብ ኢትዮጵያ ዝተሰደዱ: ዕድላት ትምህርቲ ማዕረ ደቅ ሃገር ከምዝተዋህቦም መሰኻኽር ዘለዎ እዩ::

ኣብዚ ናይ መጨረሻ ብኣባል EYSC ዝተጻሕፈ: ኢትዮጵያ “ክትሽንክራ” ደልያ ዘላ: መታን እቲ ሓድነት ንደሊ ኢና ዝብል ቃላት ካብ ባዕሎም ካብ ኤርትራውያን ክመጽእ ደልያ እያ: ዝብል መጎት ግን ቃንዛ ቶም ስደተኛታት ሸለል ዝበለ እዩ:: እሞ “ስምረት ምስ ኢትዮጵያ ኢና ንደሊ” ከይብሉሲ: ትምህርቲ ይከልከሉ ድዩ? ወይሲ ሃዲሞም ክመጹ እንከለው: ዑቕባ አይወሃቦም: ንኤርትራ’ኳ እንተዘይኮነ: ናብቲ SOS ዝተኣወጆ ሸገራብ ኣሕልፍዎም? ወይሲ ኣብ ኢትዮጵያ ዘለው መንእሰያት ከምቲ ናይ እስራኤል ገዛውቶም እናተቓጸለ ይንበሩ ድዩ ዝብሃል ዘሎ? ሰደት ብፍላይ አብ ሳልሳይ ዓለም ጥዑም ኣይኮነን: ግን ሓደ ሰብ ካብቲ ምርጫታቱ ኣብታ ዝሓሸት ዝበላ ኮፍ እንተበለስ: ኣይፋልካን ኢሉ መን’ዩ ንመን ሃገር ስደት ዝመርጸሉ ? ብዙሓት ኤርትራውያን ካብ ተሰደዱ: ኣብቲ ዝተሰደድዎ ኮይኖም ጉዳይ ፓለቲካ እንተልዓሉ’ሞ: ውድብ እንተመስረቱ: ኣብ ኣመሪካ ጽቡቕ: ኣብ ኢትዮጵያ ግን ጌጋ ዝበለ’ኸ መን’ዩ? እዞም ኣብ ኢትዮጵያ እተወደቡ ሰባት’ከ ምስ ኣመሪካ ኣውርጳን ዘለው ኣሕዋቶም እሂም ምሂን ምባል ጽቡቕ ዩ እንተበሉ: “አንድነት” ዝብሎም መን ዩ? ብስም ናብ ኢትዮጵያ ኢኹም ትነብሩ: ኣብ ኢትዮጵያ ኢኹም ተሰሪትኩም: ስለዚ እዚ ኤርትራዊ ፍታሕ ኣይኮነን ዝብል’ከ መን ዩ?

እዚ ጉጅለ እዚ: ዝያዳ ወርሒ መመላእታ: ነቲ ብባይቶ ጸጥታ: ኣብ ልዕሊ ህግደፍ ዝተወሰነ እገዳ ክድገፍ ጎስጓስ ዝገበረ ምዃኑ ምስ ንዝክር ግን: ነቲ ኤርትራዊ ፍታሕ ዝብል: ኣጽሪዩ ከምዘየቕረቦ ንርኢ:: ነቲ እገዳ ክኸውን ጽዑቕ ዲፕሎማሲያዊ ምንቅስቓስ ብወከልቲ መንግስታት ኢትዮጵያን ኣመሪካን ከምዝነበረ ምስ ንዝክር ድማ ኢትዮጵያ ምስ ኣመሪካ ኮይና ትገብሮ ከም ቅቡል ዝወስዶ ኮይኑ: ኢትዮጵያ ምስ ኤርትራውያን ትገብሮ ግን ዝጠራጠር ዓይነት ኣረኣእያ የቕርብ:: ሽግሮም ምስ ኢትዮጵያ ዘይኮነ: ምስ ቶም ኣብኡ ኮይኖም ዝሰርሑ ኤርትራውያን ድዩ?

ኣብቲ ኣብ ላዕሊ ዝተጠቕሰ ጽሑፍ: “ኢትዮጵያ: ህግደፍ ክወድቀላ ኣይትደልን’ያ” ዝብል ትንተና ኣሎ:: ኣህጉራዊ ሕጊን ፓለቲካን ካብ ዘይምርዳእ ዝነቅል ይመስለኒ:: ኣብ ድሕረ-ዘመናዊ ታሪኽ  (ፖስት ሞደርን) ዓለም ሓደ መንግስቲ ካልእ መንግስቲ ክወድቀለይ ይሰርሕ ኣለኹ ዝብል ብዙሕ ኣይስማዕንዩ:: ስለዚ ጸሓፊ ከምኡ ትጽቢት እንተነይሩዎ ሓቁ እዩ:: ካብኡ ዝገደደ ግን: ቀዳማይ ሚኒስተር መንግስቲ ኢትዮጵያ ነበር: ኣብ ቤተ መንግስቲ ኣስምራ: ህበይ ኮፍ ኢሉ ንዛረብ እንተኢሉና: ምስኡ ናይ ምዝርራብ’ውን ጸገም የብልና ኢሉ ነይሩ’ዩ:: እዚ ናይ ሕጂ ድማ: ጽባሕ ንግሆ ኣስመራ ክኸይድ ጸገም የብለይን ደጊሙ’ዩ:: ተሓቢኦም ዝበሉዎ ስለዘይኮነ: ክተዓረቑ ድልየት ከምዘለዎም ኣብ ኣደባባይ ዝበሉዎ እዩ:: እቲ ግርምቢጥ እምበኣር: እዞም ክልተ እንተተዓረቑ: ክጽገም እየ ኢሉ ካብ ሕጂ መህደሚ ዝደሊ: እምነቱ ኣብ መንግስቲ ኢትዮጵያ ዝገበረ / ወይ ክገብር ተስፋ ነይሩዎ ዝሰኣነ እምበር’ እቲ ዝወረደት ትውረድ ኢሉ ኮፍ ዝበለ ኣይኮነን:: እምነቱ ኣብ መትከሉ ዝገበረ ግን ዕርቂ መንግስታት ኣይፍርሖንዩ:: እቲ ኣብ ኢትዮጵያ ንረኽቦ ጀኦግራፊካዊን ስትራተጂካዊን ብልጫ: ብፍርሒ እሞ ኻኣ ናይ ዘይመስል ዕርቂ ክንገድፎ ዝብል ኣይብልቡን:: ኣብቲ ኤርትራዊ ዘለዎ ክንህሉ: ዕላማና የገድደና፣ዩ

መደምደምታ

እቲ ናብ ስንኩላት ኣብ ዓረብያ እንከለው ጠያይቲ ዘዝነበ ስርዓት ህግደፍ: ንደቂ 16 ዓመትን ደቂ 90 ዓመትን ክኣስር ንሕስያ ዘይብሉ ህግደፍ: ኣብ ዶባት ብተመልከተልይ ለይለያት መንእስያት ክውድቁ ትእዛዝ ዘመሓላልፍ: መዓንጣ ዘይቆጸሩ ቆልዑ ኣብ ሲናይን ማእከላይ ባሕርን ብጥምየትን ግፍዕን ማህሚኖም ብቓንዛ ተፋሒሶም ክሞቱ ዘይስቆሮ: ንተምሃሮ ዩኒቨርሲቲ ኣብ ዓሊግድር ኣብ ግራሁ ጡጥ ኣውጺኡ ፈውሲ ኣንበጣ ዝነስነሰ: እንተዝህልዎ: ብኬሚካላዊ ኣጽዋር’ውን አይምገደፈን::  ከምዚ ንርእዮ ዘለና: ሓያላት ሃገራት ድማ ኣይምገደፉዎን:: ከምዚኦም ዓይነታት ግዲ ህዝቢ ዘይብሎም ግን ብቆምሽጢ ህዝቢ ክሕብኡ ህግደፍ ናይ መጀመርያ አይኮኑን:: እቲ ዘሕዝን: ኣይ ሓልዮት ኣይ ፍልጠት: ዝመሰረቱ መሕብኢ ካብ ውሑዳት ኣብ ናጻ ቦታን ሃገርን ዝነብሩ ክስንሶም ካብ ናይ ከበባ መንፈስ ዘይወጹ: ግዳይነቶም ዘይተሰወጦም ግዳያት ክወሃቡ እንከለው’ዩ::

ቦሎኛ – “ዝተሰለመ ግን ዘሕለምልም ዳስ”*

ብዛዕባ’ዚ ኣኼባ ብዙሕ ክብል ድልየተይ ኣይነበረን:: መልዓል ነገር ስለዝኾነ ከየልዓልክዎ ክሓልፍ አይደልን::

ግደ ሓቂ: ቅድሚ’ቲ ኣኼባ ዝነበረ ሃፋ ብዙሓት ደለይቲ ፍትሒ: “ሕጂ ድማ ብዙሓት ንቦሎኛ ክኸዱ ዮም: ብዙሓት ድማ ክተርፉ እዮም: ስለዚ ክንመቓቕል ኢና::” ዝብል ስግኣት ፈጢሩሉ ነይሩ:: ኣገዳሲ’ኳ እንተዘይኮነ: ብወገነይ: ነቲ ኣካይዳ ስለዘይተቐበልኩዎ: እስክልኩም በይንኹም ከመይ ከምትገብሩ ክንርእየኩም ተባሂሎም ክሕተቱ ከምዘለዎም ገሊጸ እየ:: ክንደይ ሰብ ምሳይ ይሰማማዕ ግን ርግጸኛ ኣይነበርኩን:: እቲ ተዋህሊሉ ዝተባህለ ገንዘብ ብዙሕ ስለዝነበረ: ክንዲ ናብ ህግደፍ ኣብ ምምቃል ደለይቲ ፍትሒ እጃም ከይህልዎ ስክፍታ ነይሩኒ:: ሎም: ኣኼባ ካብ ዝውዳእ: ዳርጋ ሰሙኑ ቀሪቡ’ኳ እንተኾነ: ብዛዕባ እቲ ኣኼባ: ብዘይካ እቲ ዘረብረበና “ብዓወት ተዛዚሙ” ዝብል ካልእ ወግዓዊ መግለጺ የለን: ንሓድሕዱ ዝዋቓዕ: “እዚ ናተይ እምበር ናይ ማሕበር ኣይኮነን” ዝብል ርእይቶታት ሓሕሊፍና ንርእይ ኣለና:: ኣብ እዋን ኣኼባ: ከምቲ ናይ ካልእ እዋን: ብሞባይል ተለፎናትን ካልእን ተሳኢሉ ናብ ኢንተርነት ዝዝርጋሕ ዝነበረ ስእሊታት ብዙሕ ኣይረኣኹን: ውሑድ ስእሊ ናይ ውሑዳት ጥራሕ:: ምናልባት’ዶ ነቲ ቦታ ኣጋይሽ ስለዝኾኑ ኢንተርነት ተጸጊሞም ይኾኑ ይብልሞ: ምስቲ ኣኼባ ደብረዘይቲ ዝነበሮ ክፉትነት ኣወዳዲረ: እቲ ጉድለት ናይ ኢንተርነት ዋላ ውን እንተነበረ: ረቛሒ ክኸውን ከምዘይክእል ይግምግም:: ርኡይ ዋሕዲ ተሳተፍቲ ነይሩ እዩ:: ሓደ ተሳታፍይ ነቶም ዝተሳተፉ: ስእሎም ኣብ ሓንቲ ገጽ ኮፍ ኣቢሉዎም – 63 (ካብዚኦም ገሊኦም ኣባላት ቲ ጉጅለ አይኮኑን ክኾኑ ኣይክእሉን: ብዕድመ: ብኣባልነት ኣብ ካልእ ማሕበርን: ብዜግነትን (ኣውሮጳውያን ስለዝኾኑ) ካልእን :: ሓንቲ ካልእ ድማ ብሓደ ዝተሳተፈ ከም ዝተጋነነ ዝግመት 90 ዝብል ቁጽሪ ቀሪቡ ኣሎ:: ኣብቲ ጽሑፋ ሲሶ ናይዚኦም ኣዳለውቲ ነይሮም ዝብል ጽሑፍ ኣሎ:: እቶም ዝተረፉ ድማ ኣጋይሽ::

ኣጋይሽ: ገሊኦም ንሓድሕዶም መዓልካ ከምዘይብሎም ናይ ኣደባባይ ምስጢር ዝኾነ:: ገሊኦም ድማ ቅድሚ ሕጂ ዝበሉዎን: ኣብቲ ኣኼባ ዝደገሙዎን ዘይሳነ:: ገሊኦም ዳርጋ ካብ ፓለቲካ ኤርትራ ብጥሮታ ዝተሰናበቱ: ገሊኦም ብመንእሰያት ዝተሰናበቱ:: ገለ ህቡባት ነበር: ገለ ሕጂ’ውን ኣብ ካልእ ዓውዲ ስራሕ ህቡባት:: ኮታስ “እዚኦም ውን ይድግፉና’ዮም” ንኽበሃሉ ዝተጸውዑ እምበር ፍሉይ ዝበሃል ነገር ዘይብሎም እዮም::  እዚ ጉጅለ እዚ: ካብ ዝምስረት ጀሚሩ ንኣስታት ዓመት: ሰሙናዊ ናይዚ “ሰሙን እዚ ተሸላሚ (“ፐርሰን ኦቭ ዘ ዊክ”) እናበለ: ደገፍ ክንዲ ብምትእምማን: ብምቅጣር ክኸስብ ናይ ምፍታንን ልምዲ ከም ዘለዎ ምስ ትዝክር ግን: እዚ’ውን ሓድሽ ነገር ከምዘይብሉ ተስተብህል::

ድሕሪ እዚ ኩሉ: ወግዓዊ መግለጺ ከየውጽዕ ዓቐብ ሰማይ ተታሒዙ: በብሓደ ነድሪ ዝተሓወሶ: “ናይ ውልቀይ ርእይቶ” እናተባህለ: ዝስደድ ዘሎ ጽሑፋት ዓወት ዘይኮነ ሕርቃን ዩ ዘመልክት:: ብወገነይ: ፈሺሉ እዩ: ክብል’ኳ እንተዘይደፈርኩ: ነፊሱ ግን ክብል እደፍር:: የሕዝነኒ ድማ:: እቶም ነዚ ዘዳለው ሰባት ዋላ ይውሓዱን ይጋገዩን: ተስፋ ቆሪጾም ቶባ እንተ ኢሎም: ደምበ ደለይቲ ፍትሒ ሰብ ይጎድሎ: ህግደፍዩ ይኸስብ:: ሓቦ ረኺቦም “ኣንድነት” እናበሉ ነቶም ዝተረፍና ምስ ጸላእትና ምዃነን ዘግሃድኦ መርበባት ኮይኖም እንተቋናጺቦምናን እንተኾኒኖምናን’ውን: ደለይቲ ፍትሒ ንኸስር: ህግደፍ ይኸስብ:: ብኽልቲኡ ሸነኽ ንህግደፍ ኣብ ዘኽስብ ባይታት ንነብሶም ቀርቂሮም: ጉልበቶም ክህልኹ ክርእይ ግን የጉህየኒ::  ንህግደፍ ንቃለስሉ ግዝየን ጉልበትን ገንዘብን ኣብ ኣንጻር ሕድሕድና ክጠፍእ ከሎ የሕዝነኒ:: ግን ድማ: ኣንጻር ሕድሕድና ከይጠፍእ ኢልና: ኣስማትናን ኣስማት ንፈትዎም ኣሕዋትናን ተጸዊዑ: በለቕ ክልከን ኣብ ጨፈቃ ክልወስን ከሎ: ክነጽቅጥ ግቡእ አይኮነን:: ከይፈተና ንምልስ:: መልስና ንድኻሞም ከብንኖ ክርኢ እነክለኹ የሕዝነኒ:: እዚ ጥራይ እንተዝኸውን፦ ነዚ ቃልሲ ኣይምተሓውስኩዎን:: ትም ምባልና: ትዕግስቲ ዘይኮነ: ንድኻምና ዝቐብር ስሚ እንተኾይኑ ግን: ትም ኣይብልን:: ስለዚ ከይፈተና ንምልስ:: ትም ምባልና: ልቦና ዘይኮነ: ቃንዛ ህዝቢ ዘናውሕ እንተኾይኑ ትም አይንብልን: ንምልስ::

ቢኮ