ኣብዚ ቀረባ እዋን፡ ኣብታ ብህግደፍ እትመሓደር፡ ኣብ ከተማ ሮቶርዳም ሆላንድ እትርከብ ኣርቶዶክሳዊት ቤተ-ክርስቲያን ኪዳነ-ምህረት ኤርትራ፡ ዝምልከት ሓደ ንብዙሓት ዘሰንበደ፡ ዘይንቡር ዜና ተዘርጊሑ። ንሱ ካኣ ካብተን ናብቲ ቤተ-ክርስቲያን ዝመላለሳ 22 ዝኾና ትሕቲ-ዕድመ ደቂ ኣንስቲዬ ጠኒሰን ኣለዋ ዝብል እዩ። እዚ ዜና’ዚ ብማስ-ሜዳያ ናይ ሆላንድ ድሕሪ ምዝርግሑ፡ እቲ ጉዳይ ኣዘራራቢ ኮይኑ ኣሎ። እዚ ጉዳይ’ዚ ብፖሊስ ሆላንድ ገና ይምርመር ኣሎ። ሓቅነት ኣለዎ’ዶ የብሉን ንዝብል ሕቶ፥ ፖሊስ ሆላንድ ውጺኢት መርመርኡ ክሳብ ዝሕብር ብዓቅሊ ምጽባይ ከድልይ እዩ። እቲ ነዚ ጽሑፍ’ዚ ንክጽሕፍ ዘገደደኒ ምኽንያት ግን እቶም በዚ ጉዳይ’ዚ ብቐዳምነት ኽሕተቱ ዝግበኦም ሰባት፡ ነቲ ፍጻመን ዜናን ኣብ ደለይቲ ፍትሒ ከልግብዎ ይፍትኑ ብምህላዎም እዩ። ካብዚኣቶም ቐንዲ ካኣ ኣቶ ተኽሊት ግርማጽዮንን ቐሺ ኣፈወርቂን እዮም። ኣቶ ተኽሊት ግርማጽዮን ተጋዳላይ ህግ ዝነበረ ሒጂ ድማ ስለያ ህግደፍ ኮይኑ ኣብ ሆላንድ ኣሉታዊ ንጥፈት ዝነጥፍ ዘሎ ሰብ እዩ። ንሱ ናይታ ኣርቶዶክሳዊት ቤተ-ክርስቲያን ሮተርዳም ዋና ጸሓፊ እዩ። ካላኣይ ድማ ሓላፊ እታ ቤተ-ክርስቲያን ቀሺ ኣፈወርቂ ዝብሃሉ ኢዮም። እዞም ዝተጠቕሱ ሰባት፡ መዓልታዊ ናብ ኤምባሲ ህግደፍ ጸብጻቦም የቕርቡ። እምባኣርከስ፡ እዚኣቶም፡ ካብቲ ቐንዲ ሕቶታት፡ ናይ ህዝቢ ንኽሃድሙ፡ “እዚ ጸለመ ተቓወምቲ/ደለይቲ ፍትሒ እዩ”፡ ክብሉ ይስምዑ ኣለዉ። እዚ ጸለመ’ዚ ብዘይካ እዞም ዝተጠቕሱ ውልቐሰባት፡ ብገለ ደለይቲ ፍትሒ ኢና ዝብሉን፡ ግን ካኣ ልሳን ህግደፍ ዝደግሙ ይቓላሕ ኣሎ። እዚ ጉዳይ’ዚ ናይ ደለይቲ ፍትሒ እድ ከምዘይብሉ ብሩህ’ዩ፡ ብዓቢኡ ብዛዕባ’ቲ ጉዳይ ሓበሬታ ዝሃበ ኣካል (COA) ኩዋ ዝብሃል ኣብ ጉዳይ ስደተኛታት ዝነጥፍ ናይ መንግስቲ ሆላንድ ትካል’ዩ። ካብዚ ተቐቢለን ካኣ ቡዙሓት ትካላት ሜድያ ነዚ ሓበሬታ ብሰፊሕ ናብ ህዝቢ ኣቕሪበን ኣለዋ።

ቤት ኣምላኽ፡ ከምቲ ግቡእ፡ ብዘይ ፖለቲካዊ፡ ኣውራጃዊን ካልኦት ፍልልያትን ኣድልዎን፡ መንፈሳዊ ኣገልግሎት ንኹሉ ኣማኒ ኦርቶዶክስ፡ ክህብ ይግባእ። መንግስቲ ካብ ቤተክርስትያን ኢዱ ከውጽእ፥ ቤተ ክርስትያን ካኣ ካብ ፖለቲካ ኢዱ ከውጽእ ይግባእ። ምኽንያቱ እዚ ክልተ ስራሕ ፍጹም ሰለዘይቓዶ። እዚ ሰለዘይኮነ ግን፡ ኣብ ዓለም ዘለዋ ኤርትራውያን ኣብያተክርስትያናት ኦርቶዶክስ ብሰንኪ ጣልቓ ምእታው ህግደፍ ይሕመሳ ኣለዋ። እምባኣርከስ፡ ኢድ ኣእዳውነት – ስርዓት ህግደፍ፡ ኣብ ኩለን ኣብ ውሽጢ ኤርትራ ኮነ – ኣብ ዲያስፖራ/ወጻኢ ዘለዋ፡ ኣብያተ-ቤተክርስትያናት ኦርተዶክስ ኤርትራ ጎሊሑ ኣብ ዝርኣየሉ ዘሎ እዋን፡ ኣብዛ ናይ ከተማና ኦርተደክሳዊት ቤተክርስትያን’ውን ምፍልላይን ባእስን ንብዙሓት ኣመንቲ ዕረፍቲ ዝኸልኤ ልሙድ ተርእዮ እዩ። ስለዝኾነ ካኣ፡ ኣብዛ ቤተ-ክርስቲያን  ዝነበረን ዘሎን ዕግርግር ነቶም ብቀረባ እንፈልጦ ሓድሽ ነገር ኣይኮነን። ንኣብነት ብሰንኪ ሻራን ምፍልላይን ሓደ ጉጅለ ተፈልዩ ናቱ ዝኾነ ቤተከርስትያን ከፊቱ ኣሎ።

ኣብዘን ዝሓለፋ ሓያለይ ዓመታት ንመግዝኢ ቤተክርስትያን ተባሂሉ፡ ብህዝቢ ዘተዋጽኤ ገንዘብ ማእለያ የብሉን። ካልእ ይትረፍ፡ ኣብ ሓንቲ ዓመታዊ ንግደት እታ ቤት ክርስትያን ዝዋጻእ ሞባእን ወፈያን እንተዝጽብጸብ እኳ ኣዝዩ ብዙሕ ገንዘብ፡ እዩ። ኣበይ ኣትዩ እዚ ኹሉ ገንዘብ? ነቲ ቤት ክርስትያን ንምግዛእ ዝተዋጽኤ ገንዝብ ብናይ ቡዛሓት ግምት ሓደ ይትረፍ፡ ክልተ ቤተክርስትያናት መግዘኤ ኔሩ። እዚ ኮይኑ ግን እቲ ዘተዋጽኤ ገንዘብ ንሓንቲ ቤተክርስያን እኳ ምሽፋን ሲኢኑ፡ ብምዋላን ለቓሕን ተደናገጽቲ ሆላንዳውያን ቤተክርስትያናትን ውልቐሰባትን እዩ ተገዚኡ። እዚ ካልእ ኣብነት – ህግደፍ ከም ሕሱም ቁርዲድ ኣብታ ቤት ኣምላኽ ርእሱ ኖቒቱ የማስና ከምዘሎ ዘጉልሕ ኣብነት እዩ።  ኣብ ክንዲ እቲ ቐንዲ ጠንቒ ምእላይ፡ ነቲ ካልኣዊ ጉዳይ፡ ወይ ነቲ ሳዕቤን ንምሽፍፋን፡ ኣባላት ህግደፍ ይጓየዩሉ ምህላዎም ዘገርም እዩ።  ካልእ ምስዚ ዝተኣሳሰር ጉዳይ – ክልተ ዓመት ይገብር ኣብቲ ቤተ-ክርስቲያን ተፈጸሙ ተባሂሉ ዝውረ ዝነበረ ነገር ኔሩ። ንሱ ካኣ ኣብቲ ቤተ-ክርስቲያን ሓደ ኣገልጋሊ ዝነበረ ዲያቆን ንሓንቲ ኣብኡ ትመላለስ ዝነበረት ጎርዞ ደፊርዋ ተባሂሉ፡ ንክምርዓዋ ከም ዝተገደደን፡ ንሱ ግን ኣይፋሉን ኣነ ኣይኮንኩን ወድኹም’ዩ ደፊርዋ ብዝብል ክሳብ ቤት-ፍርዲ ዝበጽሔ ጉዳይ ኔሩ። ካልእ ሓደ ኣገራሚ ሞሎኮታዊ ተርእዮ ኔሩ። ንሱ ድማ ዓመትን መንፍቅን ይገብር፡ ኣብቲ ቤተ-ክርስቲያን ዝተፈጸመ ተኣምር ኔሩ። ዝናብ ኣብ ዘይነበረሉ እዋን፡ በዚ መጺኡ ዘይተባህለ በርቂ ነቲ ኣብ ልዕሊ እታ ቤተ-ክርስቲያን ዝነበረ መስቀል ሃሪሙ ናብ መሬት ከም ዘውደቆን ኣብ ሰብን ንብረትን ሓደጋ ከም ዘይወረደን፡ ኣብቲ እዋን’ቲ ህዝቢ ቁጠዕ ኣምላኽ ብግህዶ ሪኢና ክብል ጀምሩ ኔሩ። ኣባሃህላይ ዝያዳ ንጹር ንምግባር፡ እዚ ዘጋጠመ ዘይንቡር ናይ ትሕቲ-ዕድመ ኣሕዋትና ጥንሲ፡ ፈጻሚኡ ብዘየገድስ፡ ኣብዛ ቤተ ክርስትያን ፍታሕ ዘድልዮ ማእለያ ዘይብሉ፡ ጸገማት ከምዝነበረን፡ ገና’ውን ከምዘሎን፡ ተቓውምቲ / ደለይቲ ፍትሒ በዚ ጉዳይ እዚ ፍጹም ክጥቐሱን ክውቐሱን ከምዘይብሎም ንምሕባር ዝኣክል’ዩ።

እዚ ዝቐነየ ዕግርገር፡ ረስኑ ገና ኣይዛሓለን።  ካብ ሞንጎ እቶም ሽማግለ ናይቲ ቤተ-ክርስቲያን፡ እቶም ሓሙሽተ ሰባት ቀዳም ኣብቲ ቤተ-ክርስቲያን ምሕዳር ክቃወሙ ከለዉ፡ እቶም ኣቀዲመ ኣስማቶም ዝጠቀስክዎም  ክልተ ሰባት፡ ግን ብሓላፍነቶም ነቶም ካብ መዓስከር ስደተኛታትን “ካብ ርሑቅ ዝመጽኡ እዮም” ብዝብል ምኽንያት ኣብቲ ቤተ-ክርስቲያን ክሓድሩ፡ ብሓይሎም ኣፍቒዶምሎም። ከም ተኽእሎ፡ እዘን ጥንሲ ኣጋጢምወን ዝባሃላ ዘለዋ ናኣሽቱ ኣሕዋትና፡ ኣብ ቤተክርስያን ክንሓድር ኢና ኢለን ኣማኻንየን፡ ኣብ ካልእን ይሓድራ ኔረን ክኾና ይኽእላ። እቲ ምምሕዳር እቲ ቤተክርስትያን፡ ዋላ እቲ ናይ ምሕዳር መደብ እንተፍቐደ፡ ምስቶም ዝምልከቶም ኣካላት ማዓስከር ስደተኛታት ብምትሕባባር ግቡእ ምቑጽጻር ክገብረሉ ይግባእ ኔሩ። ሰለዚ እቲ ጉዳይ ሓቒ እንተኮይኑ፡ ብቐጥታ ይኹን ብተዘዋዋሪ እቲ ቤተክርስትያን ክሕተት ይኽእል። እዚ ሒጂ ኣጋጢሙ ዝብሃል ዘሎ ጸገም እምባኣር፡ መቀጸልታ ናይቲ ዘይጹፉፍ ምሕደራ እታ ቤተ-ክርስቲያን ክኸውን ይኽእል።

ምስ’ዚ ረስኒ ሎሚ ቕነ ካልእ ህዝቢ ክፈልጦ ዘለዎ ጉዳይ እንተሎ፡ ኣብ ሞንጎ እቶም ክልተ ገበርትን-ሓደግትን ዝተጠቕሱ ሰባትን ኣብ ሞንጎ እቶም ሓሙሽተ ሽማግለ ዘሎ ፍልልይ ናብ ዝለዓለ ጥርዚ ብምብጽሑ እዩ። ኣብዚ ቐረባ እዋን፡ እቶም ሓሙሽተ ሰባት፡ ኣኼባ ጸዊዖም ኔሮም። እቶም ዝተጠቕሱ ክልተ ሰባት አብቲ ኣኼባ ክመጽኡ ፍቃደኛታት ብዘይምንባሮም፡ በዚ ተግባራት ዝተቆጥዑ ሽማግለታት፡ መፍትሕ ናይቲ ቤተ-ክርስቲያን ቐይሮ’ሞ። ቀሺ ኣፈወርቂ በቲ ተግባራት ብምኩራዩም ዝሓለፈ ሰንበት ዕለት 17-01-2016 ቆልዓ ከጠምቑ ንዝመጹ ሰባት፡ “እዞም ሽማግለት መፍትሕ እንተዘይሂቦሙኒ ኣየጠምቅንየ” ኢሎም ብምሕንጋድ ቆልዓ ከይተጠመቀ ገዝኡ ከም ዝተመለሰ ኣብቲ ውራይ ስለዝወዓልኩ ዝምስክሮ ፍጻመ እዩ።

ገለ ባርኔጣ ተቓወምቲ ወድዮም፡ ነዚ ጉዳይ ናብ ዘይተደልየ ኣንፈት ዝጥምዝዙን ዝምዝምዙን ኣይተሳእኑን። ካብዚኣቶም ቐንዲ ዝጥቐሱ፡ ጸጋዝኣብ ገብረገርግስ፡ ሃብቶም ዮውሃንስን ኮይኖም ካልኦትውን ኣጣቓዕቲ ኣይተስኣኑን። ጋዓት ወዲ ዓከር / ማሸላ ከብልዑና ግዲ ደልዮም ኮይኖም፡ ጎነፍነፍ እናበሉ፡ ኣሓ/ከብቲ ኣብ ዘይዋዓልኦ ክቦ ከናድዮ ሃሰው ክብሉ ይውዕሉ ኣለዉ። ኣብዚ ቕንያት’ዚ ኣብ ኮረሻ ቪኦኤን መስከረም ዶት ኔት ተወጢሖም፡ ሓለይቲ ህዝቢን ቤተክርስትያንን መሲሎም ሽም ደለይቲ ፍትሒ እናክፍኡ፡ ሽምን ሞቕሽሽን ክረኽቡ ዝርህጹ ዘለዉ፡ መላኻዕቲ ንሪኢ ኣለና። ከም ስዋኣ ዝጠዓመላ ማኣምን ብዙሕ ሸብድበድን ሪኢና። ዶክተር ኢየ ባሃላይ ግን ካኣ ዘይኮነ መደናገሪ ኣቶ ጸጋዝኣብ ወልደገርግስ፡ ያኢ ሓቒ ከጻሪ ካብ ዓዲ እንግሊዝ ናብ ሆላንድ መጺኡ ከምዘሎን፡ ተኣምር ከርእየኩም እየ ኢሉ ይግዕር ምህላዉ መርበብ ሓበሬታ መስከርም ገሊጹ ኣሎ። ወይ ስራሕ ዘይብልካ ክትከውን ክጥዕም! ኣቦይ ጸጋዝኣብ ክኸውን ክኸውንሲ ሞቖምያኹም ሒዝኩም፡ ኩታኹም ደሪብኩም፡ ህዝብና ካብ ኣምላኽ ምሕረት ክወርዶ እንተትምህለሉን እንተትጽልዩስ ዝያዳ መምሓረልኩም። እዚኣቶም ከምዚ ዓይነት ጸይቒ ስራሕ ክግብሩ መጀምርታኦም ኣይኮነን። እዚ ክብል ዘኽኣለኒ ምኽያት እታ ቅድሚ ሒጂ ንዑደት ተወልደ ተሰፋማርያም (ወዲ-ቫካሮ) ንምፍሻልን ንምቑንጻብን ዝፈተነት ሓንቲ ጉጅለ ሃሱሳት ኔራ። እዛ ጉጅለ ብመንገዲ ዮስኣብ ቀለሙ ኣቢላ ካብ ኢድ ጀነራል ስብሓት ኤፍሬም ንመሳለጢ ዝኾና 22.500 ኤሮ ሞቕሽሽ ተቐቢላ። እቲ ገንዘብ ዝተቐበለ ነጋሲ ጸጋይ ምዃኑ፡ ከከንደይ ከምዝተማቐሉ ግን ንሳቶም እዮም ዝፍልጥዎ። (ኣይተሓዙለይ እቲ ተቐባላይ ብዙሑ ስለዝሕመ እየ ከምዚ ዝብል ዘለኹ!) ቐንዲ ተዋሳእቲ እዛ ጉጅለ፡ ነጋሲ ጸጋይ፡ ጸጋዝኣብ ወልደገርግስ፡ ለምለም ጸሃየን እዮም። ቐንዲ ዕማም እታ ጉጅለ፡ ኣብቲ ህዝባዊ ዘተ ዘይድሊ ሕቶታት ምልዓል፡ ክትዘርግ ምፍታን፡ ምስተወድኤ ካኣ ዘይነበረን ካብ ሓቒ ዝረሓቐ ጸብጻብ ምቕራብ ኔሩ። እቲ ቐንዲ ጸብጻብ ዘቕረበ ብ ነጋሲ ጸጋይ {ዮሴፍ- ዓይኒ ዑንቒ ናይ ብርዒ ስም ማለት’ዩ} ደላይ ፍትሒ ተመሲሉ ሰባት ከዳናግር ዝጸንሔ፥ ሕጂ ግን ኣግሂዱ ዕሉል ህግደፍ ምዃኑ ዘፍለጠ እዩ ኔሩ። እቲ ዘመተ ከይተበገሰ ፉሹል እዩ ኔሩ። ኣብ መስከረም ኩፉት ናይ ኦውድዩ ላይቭ ዘተ ምስተገብረ፡ ሓቒ ሒዙ ክምክት ዝኻኣለ ኣይነበረን። ሕጂውን እንተኮይንሎም፡ ነዛ ፍሽልቲ ናይ ሃሱሳት ጉጅለ ክጥቐሙላ ይፍትኑ ኣለዉ። ካብቲ ጀሚሮምዎ ዘለዉ ወፈራ ኣብ መዓሰከር ስደተኛታት እንዳኸዱ፡ ንሕና ደለይቲ ፍትሒ ኮይና፡ ብህዝቢ ዝተመረጽና ሽግር ናይዚኤን ደቅና ንክንፍትሕ ዝመጽኣና ኢና ብምባል  ኣበይ ከም ዘለዋ፡ ምስ ብዓል መን ይቀራረባ ከም ዝነበራ ንክፈልጡ ዝተላእኩ ክንሶም ደለይቲ ፍትሒ ተመሲሎም ሰባት የደናግሩ ኣለዉ። ኣብ ርእሲ ባዓል ዋጣ ዝዋጢስ፡ ኣይክዋጥን ከውጠጢ! ፖሊስ ሆላንድ ነቲ ጉዳይ ሒዞሞ ከለዉስ፡ ካብኡ ንላዕሊ ከነጻሪ ምባልሲ ኣይግድን። ካልእ ዘየድሊ ነገር ከይትፍንቕሉ እሞ፡ ነዘን ቖልዑት ኣብ ክንዲ ፍታሕ ካልእ ጸገም ደሪብኩም፡ ጾር ከይትውሱኹለን፡ ኣቐዲመ ምኽረይ ይልግስ።

ኣብ መውዳእታ፡ ከማሓላልፎ ዝደሊ መልእኽቲ፡ ቤት-ኣምላኽ እቲ ዝግባእ መንፈሳዊ ኣገልግሎት ክህብ እንተኮይኑ፡ ካብ ዝኾነ-ይኹን ፖለቲካዊ ጸቕጢ ነጻ ክኸውን ይግባእ። ከምዚ ስለዝኾነ ካኣ እቲ ቤተክርስትያን ናይ ኩሉ ህዝቢ እዩ፡ ንደለይቲ ፍትሒን ንደገፍቲ ህግደፍን ብማዕር እዩ ዝብጽሖ፡ ንኹሉ ድማ ኣገልግሎት ክህብ ይግባእ። እዚ ካብ ምዃን ሓሊፉ ኣገልጋሊ ስርዓት ምስ ዝኸውን ግና፡ ፍርሃት እግዚኣብሄር ይጠፍእ፡ እዚ ኩሉ ንሪኦ ዘለና ነውሪታት ይኽሰት፡ መጻወቲ ጓሓሉ፡ ይኸውን። ውድቐትን ርኽስተን ቤትክርስትያን ንደለይቲ ፍትሒ ባህ ዘብል ኣይኮነን። ህዝቢ ካኣ ነዚ ተረዲኡ፡ ብዘረባ ተበለጽትን ጓሓላሉን ከይሰድዔ፡ እቲ ቤተክርስትያን ዋንኡ ባዕሉ ምዃኑ ፈሊጡ፡ ኩሉ ሽግራቱ ኣብ ትሕቲ ሓንቲ ዳዕሮ ኮይኑ፡ ከምቲ ናይ ኣቦታት፡ ተላዚቡ ክፈትሖ እላቦ።

ዮሃንስ ዕቕቡ (ጆን) ሮቶርዳም ሆላንድ 28-01-2016