ፍቕሪ ምስ ኩሉ፡ ምድማር ዘይብሉ

ብ ኣማኑኤል ሳህለ

ኣብ ኣስመራ ከሎኹ፡ ኣብ ገለ ዱኳናት ዚርእዮ ዝነበርኩ፡ ኣብ ነኣሽቱ ታቤላታት ተጻሒፉ ዚንጥልጠል ዝነበረ ምልክታታት ትዝ ይብለኒ፥ ”ፍቕሪ ምስ ኩሉ፡ ልቓሕ ዘይብሉ” ዚብል እዩ ነይሩ። እቶም ንኸምዚ ዝዓይነቱ ታቤላታት ኣብ ድኳናቶም ዘንጠልጥሉ ዝነበሩ ነጋዶ፡ እቶም ብልቓሕ ዝደንገሉ ሰባት እዮም ነይሮም። ዚልቃሕን ዘይመልስን ሰብ ምስ በዝሖም ድማ፡ ነዚ ምልክታ’ዚ ኪጥቀሙሉ ተገዲዶም። ገሊኦም ድማ ድኳናውቶም ዓጽዮም ዓዲ ቀዪሮም።

ንሕና ኤርትራውያን፡ ብምድማርን ቀጺሉ ብዚመጽእ ምትላልን ምዕማጽን ዝላደና ሰባት ኢና። ስለምንታይ እዮም ጎረባብትናን፡ እቶም ናይ ህዝቢ ስቓይ ዘይግድሶም ኢምፐርያሊስትታትን  ብሰላም ዘይገድፉና? ንሳቶም ድዮም ዘይሰምዑ ኮይኖም ወይስ ንሕና ኢና ዘይንስክሕ ኴንና። ኣብ ህይወትና ብዙሕ ግዜ ተደሚርናን ተደማሚርናን ኢና፡ ግን ካብዚ ምድምማር እዚ እንትርፎ ንዕቀትን ውርደትን ምንም ዝረኸብናዮ ረብሓ የልቦን።

ምስዚ ኹሉ ግን፡ እቲ ህዝቢ ኣብቲ ሃገራዊ ድኳኑ፡ ነቲ ከም ኣርእስቲ ቀሪቡ ዘሎ ታቤላ ከንጠልጥሎ ዚደሊ ኣይመስልን፡ ዚግድሶ እውን ኮይኑ ኣይረአን። ከመይሲ፡ የለቅሕ ግን ከም ዘይምለሰሉ እናፈለጠ የጽቅጥ። ይድመር፡ ውጽኢቱ ድማ ንዕቀትን ውርደትን ምዃኑ እናተገንዘበ ኸሎ፡ ገለ ከም ዘይኮነ ስቕ ይብል። ህዝብና ይታለል ምህላዉ መኣስ ከም ዚስቆሮ ጠፊኡና ኣሎ።

ንኹሉ ብጓይላን ብኸበሮን ምቕባል ኮይኑ። ጣልያን ኪኣቱ ኸሎ ብኸበሮ፡ ኪወጽእ ከሎ ብኸበሮ። ሃይለ ስላሴ ኪኣቱ ብኸበሮን ብደወልን፡ ኪግልበጥ ብኸበሮን ብጸርፍን። ደርጊ፡ ህግደፋውያን ወዘተ. እውን ከምኡ። ኩሉ ብኸበሮ ኾይኑ። ኣቕሽሽቲ’ውን ብወገኖም ኣይሓመቑን። ብታቦትን ጸናጽልን ገይሮም ብዙሓት ጸላእትን ገዛእትን ኣእትዮምልና  እዮም።

ትማሊ ትማሊ እውን ዝረኣናዮ ናይ ከበሮ ምርኢትን ድራማን ኣስደሚሙና እዩ። እዚ ናይ ረፈረንዱም ባህርያትን ተንኮልን ዝሓዘለ ህዝባዊ ኦርከስትራዚ ሽሕኳ ብህግደፋውያን እተቐናበረን እተመርሐን ተዋስኦ እንተ ነበረ፡ እቶም ሰብ ኦርከስትራ ግን ግርም ገይሮም እዮም ነቲ ዕዮ ዝፈጸሙዎ።  ኣትን ሰብ ከበሮ፡ አረ ብኸበሮ ጌርክን ገለ ከይተእትዋልና!!  ከምቲ ንበዓል ኢንፍሉወንዛን ንኣተግበርቱ ዝኾና ደቂሕድርትናን ብኸበሮ ጌርክን ተፋንዋ ዝነበርክን፡ ነቶም ከም ሽላ መንነትና ኪምንጥሉ ዝደልዩ ደኣ እንታይ ኴንክን ኢኽን ብኸበሮ ጌርክን ዘይተፋንዋልና!!

ፍቕሪ ኣብ ፖለቲካ ቦታ የብሉን፥ ከመይሲ ፈቲና ጸሊእና፡ ፖለቲካ ናይ ረብሓን ስትራተጅን ሳየንስ እዩ። ፍቕሪ ምናልባት ከም ስትራተጂ ይስርሓሉ ይኸውን። ከም ስትራተጂ ዚዝውተር ፍቕሪ ግን ቅጥፈትን ውልፍስናን እምበር ካልእ ኣይኮነን። ኣብ ብዙሕ ጽውጽዋያት እኮ ተዅላ ስትራተጅያዊ ፍቕሪ ገይሩ ንበጊዕ ቀቲሉ በሊዑዋ እዩ። እታ ናይ ሓቂ ፍቕሪ ግን፡ ከምቲ ሃዋርያ ጳውሎስ ዚብሎ፡ ይትረፍዶ ናይ እንዳማታ፡ ነቲ ናታ እውን ኣይትደልን እያ።

ብፍቕሪ ኪምራሕ ዚደሊ ህዝቢ፡ ንኣቡን ከም ጠቅላይ ሚኒስተር ወይ ከም ፕረሲደንት ኪመርጾ ጥራይ እዩ ዘለዎ። ውጽኢቱ ግን ኣድማዒ ኪኸውን ኣይክእልን። ይኹንምበር፡ ወላ እቲ ኣቡን እውን፡ ብፍቕሪ ኪመርሕ ከም ዘይክእል እናወዓለ እናሓደረ ኪስቘሮ ይኽእል እዩ። ሽዑ ድማ ኣነስ ናይቲ መንፈሳዊ እምበር ናይቲ ስጋዊ መንግስቲ መራሒ ኣይኮንኩን ብምባል ስልጣኑ የረክብ። ገለ ኣቡናት ግን፡ ከምቲ ኣብ ማእከላይ ዘመን ኤውሮጳ ዚረአ ዝነበረ፡ ነቲ መንፈሳውን ስጋውን ምምሕዳር ብምሕዋስ፡ ንሃገሮምን ንቤተክስርትያኖምን ሓማሚሶም ሓሊፎም እዮም።

እቲ ኣብ ፖለቲካን ምሕደራን ኪዝውተር ዚኽእል  ብተዛማዲ ናብ መንፈሳውነት ዝቐረበ  ኣገባብ፡ ፍቕሪ ዘይኮነስ ፍትሒ እዩ። ፍቕሪ ኣብ መንጎ ውልቃውያን ሰባት ኪሰርሕ ይኽእል ይኸውን። ኣብ ፖለቲካውን ማሕበራውን ቁጠባውን ጉዳያት ግን፡ ፍትሒ ጥራይ እዩ ከድምዕ ዚኽእል።

ኣነ ነቲ ንሓወይ ዝቐተለለይ ሰብ ብፍቕሪ ተደሪኸ ይቕረ ክብለሉ እኽእል እየ። መንግስቲ ግን ይቕረ ኪብለሉ ኣይክእልን፡ ከመይሲ  ቀታል ሰብ ኣብቲ ብመንግስቲ ዚሕሎን ብመንግስቲ ውሕስነቱ ዚረጋገጽን ህዝቢ ከም ድላዩ ከሽኮንድር ኣይግባእን። ከምኡ ምስ ዚኸውን እሞ፡ እቲ ሕብረተሰብ ናይ ቀተልትን ዓመጽትን መፍረይን መራብሕን ኪኸውን እዩ ማለት እዩ። ብቐተልቲ እተሃንጸ ሕብረተሰብ ድማ፡ ንጎረባብቲ ሃገራት ካብ ምውራርን ምዝራፍን ሓሊፉ ዚገብሮ የብሉን። ከምዚ ንኸይከውን ብማለት ድማ፡ ሓደ መንግስቲ ብፍትሒ እምበር ብፍቕሪ ኬመሓድር ኣይግባኦን። እንተ ፈተነውን ኪሰርሓሉ ኣይክእልን።

ንኹሉ ከተሐጉስ ምድላይ፡ መወዳእታኡ ምስ ኩሉ ምጽላእን ምብኣስን ምዃኑ ኪዝንጋዕ ኣይግባእን። ብስም ፍቕሪ ኢልካ፡ ንኹሉ ደስ ከተብሎ ምፍታን፡ ጸላእቲ ምብዛሕ ከም ዝኾነ ተመክሮ ዚምስክሮ ሓቂ እዩ። ወድሰብ ካብ ፍቕሪ ንላዕሊ፡ ፍትሒ እዩ ዚደሊ። ብፍትሒ ገይሩ ኸኣዩ መሰሉን ግዴታኡን ኪፈልጥን ከተግብርን ዚኽእል። ፍቕሪ ዕዉርቲ ብምዃና ነቲ ቀጣፍን ነቲ ቅኑዕን ክትፈልዮም ኣይይትኽእልን። ፍትሒ ግን ኣዒንታ ነጺረን ስለ ዚርእያ፡ ነቲ ወልፋስ ካብቲ ረዚን፡ ነቲ ህግደፋዊ ካብቲ ሃገራዊ፡ ነቲ ማፍያ ካብቲ ጭዋ፡ ነቲ ፈሽኳል ካብቲ ውርዙይ፡ ክትፈልዮን ግቡኡ ክትህቦን ትኽእል።

ክንደይ መራሕቲ ሃገር እዮም ከበድትን ልቢ ዚነኽኡን ቃላት እናኣዘውተሩ ንህዝቦም ዘይተጻወቱሉ። ሂትለር፡ ናይ ዓሌት መንግስተሰማያት ብምስባኽ፡ ብሚልዮናት ዚቝጸሩ ጀርመናውያን ኣብ ናይ ኵናት ገሃነምእሳት ኣእትዩዎም ዓሪቡ። ናስር፡ ናይ ዓረብ ሓድነት ብምስባኽን፡ ካሊፋዊ ሕልሚ ከም ስትራተጂኡ ብምውሳድን፡ ንሃገሩን ንኻልኦት ሃገራት ኣዕራብን ኣብ ናይ ውርደትን ሕፍረትን ዓዘቕቲ ሸሚሙዎም ተዓዚሩ። ለኒን ድማ ምጽኣት ናይ ሰራሕተኛታት መንግስተሰማያዊ ሃገር ብምስባኽ ኣብ ሃገሩ ምስ ባርነት ዚመሳሰል ምሕደራ ተኺሉ ተፋንዩ። ገሃነምእሳት ዚጥዕም መንግስተሰማይ ዝተመክሩ ሩስያውያን ድማ፡ ነቲ ዚትምነዩዎ ዝነበሩ ካፒታላዊ ምሕድራን ንሱ ዘምጽኦ ሃብትን ብልጽግናን ብርሑቕ ብምርኣይ፡ ከምቲ ዝብእስ ብስጋ እተሰርሐት ከተማ ኣላ ምስ በሉዎ፡ ኣበይ ከይበለ ሃፍ በለ እተባህለ፡ ኣብቲ ናይ ህርፋንን ሃርጎምጎምን ዓለም ከዕነውንዉ ይረኣዩ ኣለዉ።

ሓደ ነገር ንኪድኰን ግዜ ይወስድ እዩ። ብፍላይ ጽፉፍን ድልዱልን ኣቕሓ ወይ ቅርጺ ንምስራሕ ብዙሕ ግዜን ጉልበትን ተመክሮን ገንዘብን ይወስድ እዩ። ብታህዋኽ ዚስራሕ ነገራት፡ ወይ ኪስበር፡ ወይ ጉድኣት ከስዕብ፡ ወይ ንርእሱ ተባላሽዩ ንኻልእ ከባላሹ እዩ ዚረአ። ስለዚ ንኹሉ ነገር ቀስ ኢልካ ክትሰርሖ ከሎኻ፡ ነቲ ኣብ ውሽጡ ዘሎን፡ ነቲ ኣብ ድልዳለኡ መሰረታዊ ዝኾነ ዝርዝራውን ደቂቕን ነገራት ክትምልከትን ከተዐርን ግዜ ስለ ዚህበካ፡ ውጽኢቱ ኣድማዒ እዩ። ብጉያን ብስምዒትን ሕልማዊ ተስፋን (delusion) ሰንኮፍ ራእይን ዚትግበር ዝኾነ ይኹን መስርሕ ግን ኣብ መወዳእታ ስቓይን ጓህን ጣዕሳን ጥራይ እዩ ዘኸተል።

ሓንቲ ሃገር፡ ጥራይ ብጎቦታትን ለሰታትን ወሓይዛትን ዱርን ወደባትን ገጠራትን ከተማታትን እተሃንጸት ኣይኮነትን። ንሓንቲ ሃገር፡ ሃገር ዚገብራ፡ እቲ ህዝባ እዩ። ስለዚ ኣብ ዝኾነ ኣብ መንጎ ሃገራት ዚግበር ቁጠባዊ፡ ማሕበራዊ፡ ፖለቲካዊ ውዕላትን ስምምዓትን፡ እቲ ተረባሒ ብቐዳምነት እቲ ህዝቢ እዩ ኪኸውን ዘለዎ። ከምዚ ዘይገብር ውዕላት ወይ ስምምዓት ድማ ይጋገ ጥራይ እዩ ዘሎ። እቲ ነዚ ጌጋዚ ዚኽፈሎ ዋጋ ድማ ቀሊል ከይከውን ይኽእል እዩ።

ህዝቢ ግን፡ ካልእ ኣካል ኪዋገየሉ ከሎ፡ ከም ከብቲ፡ ስቕ ኢሉ ኪርኢ ኣይግባእን። ኣብ ዓለምና ብመራሕቶም እተሸጡ ኣህዛብ ብዙሓት እዮም። ብኣካል ተሸይጦም ዘይኮነስ፡ መሬቶም ወይ ባህሎም ወይ ቁጠባኦም ወይ ማሕበራዊ መሰሎም ኣብ ዕዳጋ ኪወርድ ኸሎ፡ ተሸይጦም ማለት እዩ። ኣብዚ ኣጋጣምዚ፡ መሸጣ ባረዩ ብኻልእ መልክዑ ከይመጸና ክንጥንቀቕ ከም ዘሎና ክሕብር እፈቱ።

ይኹንምበር ምሉእ ዘበንካ ካብ ሓደ ዓይነት ባርነት ናብ ካልእ ዓይነት ባርነት ክትሓልፍ ምንባርካ፡ ነቲ ባርነት ከም እትለምዶ ኪገብረካ ስለ ዚኽእል፡ ነቲ ኣስጋኢ ዝኾነ ብድሕረኻ ዚካየድ ናይ መሸጣን ጥልመትን ናይ ምድማርን ጥርጣረታት ካብ ርሑቕ ብምሽታት፡ ተዳሊኻን ጎሪሕካን ምጽናሕን እምቢ ምባልን ናይ ኩሉ ብኣርኣያ ስላሰ እተፈጥረ ሰብ ግዴታ እኳ እንተ ኾነ፡ ኣብዚ ግዜዚ ግን ብፍላይ ንኤርትራውያን ዚምልከት ከቢድ ጉዳይ እዩ!!